کاهش مصرف انرژی ساختمان با عایقکاری
در خانه پایدار تمام اصول عایقکاری رعایت شده است. چنین خانه‌ای دوستدار محیط زیست است و کمترین میزان انرژی را مصرف می‌کند.
مصرف انرژی در ایران، چهار برابر ژاپن!
گوش‌ها پر است از اینکه باید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم و از منابع طبیعی محدود، برای آیندگان هم باقی بگذاریم. اما واقعیت این است که حتی به‌رغم صرفه‌جویی باز هم مصرف انرژی در ایران بسیار بالا است. گویا مشکل از جای دیگری نشات می‌گیرد که با صرفه‌جویی برطرف نمی‌شود. شاید این آمار به‌نظر عجیب برسد؛ اما نرخ مصرف انرژی در ایران ۱۴ برابر ژاپن و ۴٫۴ برابر مصرف جهانی است.
میزان مصرف بالای انرژی به اقتصاد کشور لطمه بزرگی می‌زند. علاوه بر این امنیت انرژی را به مخاطره می‌اندازد و به محیط زیست آسیب جدی وارد می‌کند. واقعیت این است که ایران پروتکل‌های بین‌المللی محیط زیست را امضا کرده است و با ادامه این وضعیت هیچ بعید نیست کار حتی به پرداخت جریمه هم برسد.
شاید کمتر کسی بداند که بیشترین بخش از کل مصرف انرژی به بخش ساختمان مربوط می‌شود. پوسته خارجی ساختمان‌ها عایق نیست و در نتیجه به‌طور میانگین تقریبا ۳۵ درصد انرژی از دیوارهای جانبی، ۲۵ درصد از سقف، ۱۰ درصد از کف و ۲۰ تا ۳۰ درصد از راه پنجره‌ها به هدر می‌رود.
با توجه به اینکه منابع طبیعی محدود هستند و بهای مصرف انرژی هم بالا است، اهمیت عایق خارجی ساختمان بیش از پیش آشکار می‌شود.
ساختمان صفر انرژی چیست؟
امروزه ضرروت ساخت ساختمان‌هایی که عایق خارجی ساختمان دارند، از فرهنگ‌سازی برای صرفه‌جویی هم مهم‌تر است. زیرا توجه به عایق خارجی ساختمان یک کار زیربنایی است و ترتیبی می‌دهد که دیگر صرفه‌جویی به شکل کنونیش دیگر آن‌قدرها لازم نباشد.
جالب است بدانید ساختمان‌هایی هستند به نام «ساختمانهای صفر انرژی» که برای بهینه‌سازی مصرف طراحی شده‌اند و مصرف انرژی در ساختمان آنها تقریبا صفر است. زیرا این ساختمان‌ها طوری طراحی شده‌اند که خودشان انرژی لازم خود را تامین می‌کنند؛ ساختمان صفر انرژی در واقع نیاز ساختمان را کاهش می‌دهد و بعد با تجهیزات الکتریکی و مکانیکی، مصرف انرژی را به حداقل میزان ممکن می‌رساند.
| ساختمان صفر انرژی نه‌تنها مانع هدر رفتن انرژی خانه نمی‌شود؛ بلکه با طراحی خاصی که دارد، به‌جای مصرف انرژی از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند. |
اولین ساختمان صفر انرژی کجا ساخته شد؟
قبل از جنگ جهانی دوم منابع انرژی محدود شده بود. مهندسان در پی یافتن راه‌حل مناسبی برای بیرون آمدن از بحران انرژی، چاره را در این دیدند که انرژی ساختمان را از سیستم گرمایش خورشیدی را بگیرند.
دولت‌ها این راهکار را به‌صرفه دیدند و از آن استقبال کردند. سال ۲۰۰۷ آمریکا قانونی را تصویب کرد که طبق آن تا سال ۲۰۴۰ باید تمام ساختمانهای تجاری به ساختمانهای صفر انرژی تبدیل شوند. همچنین تا سال ۲۰۵۰ تمام ساختمانهای مسکونی هم باید طراحی ساختمانهای صفر انرژی را داشته باشند.
به تبعیت از این تصمیم اروپا در سال ۲۰۱۰ زیرساختهای لازم را فراهم کرد تا از ۲۰۱۸ به بعد تمام ساختمانهای تجاری از فناوری ساختمانهای صفر انرژی استفاده کنند. در گام بعدی هم قرار است تا سال ۲۰۲۰ باقی‌مانده ساختمان‌ها به شیوه صفر انرژی طراحی شوند.
ساختمان صفر انرژی در ایران
در ایران نیز سال۱۳۷۰ یا تصویب مبحث ۱۹ توسط هیئت وزیران در بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش مصرف انرژی در ساختمان اقدامات مهمی انجام شد و از سال ۱۳۸۴ اعمال ان برای ساختمان های دولتی اجباری گردید.
ایران هم در سال ۱۳۷۰ برای بهینه‌سازی مصرف مبحث ۱۹ را به تصویب رساند و طبق آن قرار شد از سال ۱۳۸۴ به بعد ساختمانهای دولتی به فناوری صفر انرژی مجهز شوند. اقداماتی نیز صورت گرفت. اما معلوم نشد در ادامه چه بر سر این طرح آمد. چون تغییر محسوسی رخ نداد.
بهینه‌سازی مصرف در ساختمان صفر انرژی
معمولا از اسم ساختمان صفر انرژی چنین برداشت می‌شود که صرفا در طول زمان باعث بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌شود. اما در واقع بخشی از بهینه‌سازی مصرف در این ساختمان‌ها به انرژی مصرفی در مرحله ساخت و بهره‌برداری، مصالح و تجهیزات برمی‌گردد.
بهینه‌سازی مصرف به دو روش انجام می‌پذیرد؛ اول نیاز به انرژی به کمترین میزان ممکن میرسد و بعد انرژی لازم با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود. میزان مصرف انرژی در ساختمان صفر انرژی تقریبا صفر است.
کدام بخش‌های ساختمان بیشتر انرژی را هدر می‌دهند؟
سقف و دیوارهای جانبی ساختمان بیش از سایر قسمتهای خانه باعث هدررفت انرژی می‌شوند. چون دیوارها و سقف مستقیما در معرض محیط بیرون و تابش خورشید هستند. بنابراین طبیعی است که در تابستان و زمستان با عبور دادن انرژی از محیط خارج به داخل و بالعکس باعث اتلاف انرژی می‌شوند. به همین دلیل است که در فصل گرما و سرما ناگزیر بیشتر از وسایل گرمایشی و سرمایشی استفاده می‌شود. این مساله موجب تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شود و به محیط زیست هم آسیب می‌رساند.
| عایق خارجی ساختمان بودن، صرفه‌جویی در منابع انرژی، کاهش بهای مصرف انرژی، بازدهی بالای انرژی، افزایش ارزش ساختمان و احساس راحتی بیشتر به دلیل دمای یکنواخت محیط از جمله مزایای داشتن عایق خارجی ساختمان است. |
عایق خارجی ساختمان و عایق کردن دیوارها
دیوارها و سقف بیش از سایر بخش‌های خانه باعث اتلاف انرژی می‌شوند. بنابراین با عایق کردن دیوارها می‌توان از هدر رفتن انرژی جلوگیری کرد.
برای عایق خارجی ساختمان روشهای مختلفی وجود دارد. با شناخت این روش‌ها می‌توان راهکاری را برگزید که در بهینه‌سازی مصرف بیشترین فایده را داشته باشد.
عایق خارجی ساختمان به‌طور کلی یک لایه عایق حرارتی دارد و نماهای رایجی از جنس سنگ، گچ و آجر هم روی آن قرار می‌گیرد.
عایق خارجی ساختمان با استفاده از سازه
این روش برای عایقهای حرارتی معدنی مثل پشم سنگ تخته‌ای انعطاف‌پذیر، پشم سنگ لحافی و پشم سنگ پتویی مناسب است که انعطاف‌پذیری بالایی دارند. با توجه به خاصیت انعطاف‌پذیری عایقهای حرارتی نمی‌شود نما را مستقیم روی آن قرار داد. یک قاب فلزی یا یک قاب چوبی لازم است تا عایق حرارتی در سازه قرار بگیرد و نما روی سازه کار شود.
عایق خارجی ساختمان بدون استفاده از سازه
این روش برای عایقهای حرارتی صلبی مثل عایق پشم سنگ تخته‌ای صلب مناسب است. زیرا این نوع از عایقهای حرارتی منعطف نیستند. در نتیجه برای نصب به سازه نیازی ندارند و می‌شود نما را مستقیم روی عایق حرارتی گذاشت.
عایق خارجی ساختمان با استفاده از روشهای جدید
با پیشرفت فناوری مصالح ساختمان و تجهیزات مربوط به ساختمان‌سازی، روشهای جدیدتری نیز برای عایقکاری دیوارهای ساختمان به‌کار می‌رود. از جمله روشهایی که بسیار به صنعت ساختمان‌سازی کمک می‌کند، بلوک‌های سیمانی عایق و ساندویچ پانل‌ها هستند. در این مصالح جدید عایق حرارتی وجود دارد و لازم نیست دیوار را دوباره عایقکاری کرد.
عایقکاری در زمان ساخت
در بهینه‌سازی مصرف بهترین روش برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان، عایق کردن دیوارهای ساختمان است. اما بهتر است این کار درد زمان ساخت انجام شود که راحت‌تر است و هزینه کمتری را می‌تراشد. با این حال دیوارهای یک ساختمان معمولی را هم می‌توان بعد از ساخت عایقکاری کرد.
عایقکاری در زمان ساخت و عایقکاری دیوارهای ساخته‌شده
در بهینه‌سازی مصرف بهترین روش برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان، عایق کردن دیوارهای ساختمان است. چراکه راحت‌تر و با هزینه کمتری می‌توان عایقکاری کرد.
دیوارهای ساخته‌شده را برای عایق کرد باید بازسازی کرد. عایقکاری دیوار به دو روش عایقکاری از داخل و خارج ساختمان انجام می‌شود.
مفهوم خانه پایدار یعنی چه؟
مفهوم توسعه پایدار یکی از جریان‌های مهم معماری به‌شمار می‌رود و برای پیشگیری از اتلاف انرژی و آلودگی محیط زیست در معماری مطرح شده است. در این سبک معماری، ساختمان با محیطی که در آن قرار می‌گیرد، کاملا در ارتباط است.
طراحی پایدار _که معماری پایدار یکی از زیرمجموعه‌های آن است_ واکنشی منطقی است در برابر مشکلاتی که مدرنیته و صنعت برای بشر و طبیعت به‌وجود می‌آورد.
مطابق آمار درست نیمی از ذخایر سوختی در ساختمان‌ها به مصرف میرسد. این میزان مصرف باعث تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شود و باید فکری به حال آن اندیشید. در واقع معماری پایدار موضوع خانه پایدار را مطرح می‌کند تا از ادامه این روند جلوگیری کند.
با نگاهی به تاریخ شهرنشینی می‌بینیم که توسعه شهرنشینی باعث قطع جنگل‌ها و از بین رفتن طبیعت شده است. از سویی دیگر انسان برای تامین سوخت ماشین، ساخت‌وسازهای بی‌انتها و سرمایش و گرمایش خود سوخت بیشتری مصرف می‌کند.
به همین ترتیب صنعتی شدن به بهای گزاف از بین رفتن تدریجی منابع طبیعی محقق شده است. در همین راستا است که لزوم توجه به خانه پایدار که از آن با عنوان خانه سبز هم یاد می‌شود، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
| خانه پایدار یک خانه دوستدار محیط زیست است که با عایق خارجی ساختمان به بهینه‌سازی مصرف کمک می‌کند و الگوی مصرف خاص خود را دارد. هدف از ساخت خانه پایدار خدمت به طبیعت و محیط زیست است. |
| برای عایق خارجی ساختمان از دو روش عمده استفاده می‌شود؛ یکی با استفاده از سازه و دیگری بدون استفاده از سازه. نوع عایق حرارتی تعیین می‌کند که کدام یک از این دو روش انتخاب شود. |
الگوی مصرف
با توجه به مشکلاتی که کاهش منابع طبیعی در پی دارد، ساخت هزاران خانه پایدار ضروری به‌نظر میرسد. به‌ویژه با توجه به اقلیم خاصی که ایران دارد، این موضوع اهمیت دوچندانی می‌یابد. اما آیا در عمل اقدامی برای دردست گرفتن اوضاع صورت گرفته است؟ به‌نظر می‌آید سال‌ها پیش جرقه‌های ساخت خانه پایدار خورده، اما به دلایل گوناگون ادامه پیدا نکرده است.
در موضوع تغییر الگوی مصرف بعضی بر این باور هستند که وقتی قیمت انرژی پایین باشد، هیچ تلاشی برای بهبود اوضاع انجام نخواهد شد و ساخت خانه پایدار هیچ فایده‌ای ندارد. از سویی گروهی دیگر ساخت خانه پایدار را یک ضرورت می‌دانند و بر آن اصرار می‌ورزند.
در ساختمان‌هایی که امروزه در شهرهای کشور ساخته می‌شوند، به‌ندرت بهینه‌سازی مصرف محقق شده است. با این رویه روزبه‌روز مصرف انرژی بیشتر می‌شود که عاقبت خوشی هم در پی ندارد. اصلاح الگوی مصرف گرچه پدیده خوشایندی است؛ اما بدون در نظر گرفتن زیرساخت اصلی یعنی خانه پایدار و خانه دوستدار محیط زیست، موثر واقع نمی‌شود.
برای اصلاح الگوی مصرف باید به مساله ساختمان‌سازی جدی‌تر پرداخته شود؛ استفاده از عایق خارجی ساختمان یکی از مهمترین تدابیری است که با آن بخش عمده مشکلات حل می‌شوند. هوشمند کردن سییستم مدیریت ساختمان به‌ویژه در تاسیسات مرکزی، ایزوله کردن تجهیزات موتورخانه، استفاده از پنجرههای دوجداره، سیستم گرمایش و سرمایش مناسب، از اساسی‌ترین راهکارهای اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی مصرف به‌شمار می‌آیند.
نتیجه‌گیری
- بیشترین میزان مصرف انرژی در ساختمان است.
- با صرفه‌جویی و تغییر الگوی مصرف در خانه، تنها میزان ناچیزی از مصرف انرژی در ساختمان کنترل می‌شود. این امر اگرچه ضروری است، اما راهکار اساسی به‌شمار نمی‌آید.
- عایقکاری ساختمان بهترین روش تغییر الگوی مصرف است.
- عایقکاری ساختمان شامل عایق کردن دیوارها و سقف از مهمترین اقداماتی است که برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان انجام می‌شود.
- در یک خانه صفر انرژی یا یک خانه پایدار نه‌تنها میزان مصرف انرژی در ساختمان به پایین‌ترین سطح خود میرسد؛ بلکه از انرژی‌های تجدیدپذیر هم استفاده می‌شود.
- اگر حین ساخت برای کاهش مصرف انرژی در ساختمام تدابیر لازم اندیشیده نشده باشد، می‌توان بعد از ساخت با یک بازسازی عایق خارجی ساختمان را انجام داد.
- عایقکاری خارجی ساختمان راهکار موثری است برای یکنواخت نگه داشتن دمای داخل منزل؛ به ترتیبی که مصرف انرژی در ساختمان بهینه می‌شود. یعنی دیوارها و سقف در تابستان گرما را منتقل نمی‌کنند و در زمستان سرما را.۶
منبع : kilid.com
بیشتر بخوانید :
نقش عایقهای حرارتی و معماری ساختمان در مصرف بهینه انرژی
هزینه‌ها‌ی بالای انرژی در دهه های گذشته، فعالیت‌ها‌ی وسیعی را در زمینه استفاده موثرتر از انرژی، برانگیخته است که این مهم خود همزمان با تحولات شگرفی درعلوم مهندسی و صنعت ساختمان‌سازی همراه است، پس مصرف انرژی در دو دهه اخیر، دوران رونق عایق کاری نامیده شده است دانش مصرف عایقهای حرارتی به بیش از نیم قرن گذشته برمی‌گردد، تا آنجاکه کشورهای صنعتی و اروپایی در این زمینه به نتایج جالب توجهی در ساختمان‌ها دست یافته‌اند.
این مساله به قدری قابل اهمیت است که کشور آلمان، با شروع فعالیت‌ها‌ی رسمی اجرای عایق کاری از سال ۱۹۶۹ میلادی، در هر ۵ سال تغییراتی به منظور هماهنگی با تکنولوژی جدید در آن صورت می‌پذیرد. در این مقاله سعی بر آن شده است که با معرفی عایقهای حرارتی عصر امروز در صنعت ساخت و ساز، د‌رکنار بررسی گام‌ها‌ی آغازین طراحی حرارتی سازه و با عنایت بر معماری ساختمان در اقلیم‌ها‌ی مختلف کشورمان، باری دیگر بر تدوین و اجرای قوانین، به جهت دستیابی بر بهینه‌سازی مصرف انرژی بالا‌خص در صنعت ساختمان‌سازی تاکید گردد.
گرانی سوخت و لزوم صرفه‌جویی در انرژی، تفکر استفاده بهینه از آنرا که ثروتی ملی برای هر کشوری محسوب می‌شود مهم‌تر از گذشته جلوه می‌دهد. لذا در صنعت ساختمان‌سازی، یک سازه در عین اقتصادی بودن باید به گونه‌ای طراحی شود که مصرف انرژی درآن کاهش یابد. انواع انرژی مصرفی در ساختمان به طور عمده‌ای برای مقاصدی همچون گرمایش و سرمایش هوا، روشنایی، تهویه و . . . صورت می‌پذیرد. اما صرفه‌جویی در انرژی مصرفی ساختمان‌ها بر دو اساس استوار است.
اولا استفاده حداکثر از انرژی مصرف شده با طراحی تاسیسات مکانیکی و برقی که اتلاف را به حداقل رساند. دوم رعایت قواعدی در طراحی و اجرای سازه و انتخاب مصالح مصرفی مناسب. از آنجاکه در یک ساختمان مصرف انرژی، بیشترین هزینه را در برمی‌گیرد، مساله انرژی را نمی‌توان به سادگی نادیده گرفت. چرا که منشا خدمات اساسی مانند: آسایش حرارتی، نور‌رسانی، پخت و پز، خنک سازی و تهویه. . . است.
عایق کاری حرارتی
در عصر امروز، عایق کاری اعم از حرارتی و برودتی، جایگاه ویژه ای در ساختمان‌سازی به خود اختصاص داده است و تولید مصرف را اجتناب‌ناپذیر است. به گونه‌ایکه در آلمان، اجرای عایق کاری از سال ۱۹۶۹ میلادی شروع شد و هر ۵ سال نیز تغییراتی طبق هماهنگی با تکنولوژی جدید در ان صورت می‌گیرد.
معرفی چند نمونه عایقهای ساختمانی:
۱- پشم شیشه: الیاف بدست آمده از شیشه ذوب شدن و به صورت تخته پتو، با مقاومتی درحدود R=3 برای هر اینچ (۲٫۵۴ سانتی متر) ضخامت.
۲- الیاف سلولزی (Cellulose Fiber): این الیاف از خمیر چوب و مقوا با کمک ترکیب شیمیایی مقاوم در مقابل آب و آتش ساخته شده است. این الیاف در مقایسه با پشم شیشه، مقاومتی مشابه دارد، ولی پس از مدتی فاسد شده و مقاومت خود را از دست می‌دهد.
۳- کف پلی اورتان: کاربرد بیشتر ان در میان دیوارهای دوجداره است، که دارای مقاومتی بیش از R=5 در هر اینچ ضخامت است.
۴- پارتیکل برد(Particle Board): از الیاف چوبی ساخته شده و بیشتر برای جلوگیری از نفوذ صدا مناسب است و دارای مقاومتی برابر با R=2. 6 در هر اینچ است.
۵-کف اورفورمال رهاید(Urea – Formaldeh Foom):این نوع عایق نیز کف مانند است و قابل اشتعال نیست و برای فاصله بین جداره‌ها بکار رفته و دارای مقاومتی برابر با R=5. 5در هر اینچ است.
نکته مهم در کاربرد عایق‌ها:
در صورتیکه عایق‌ها تحت فشار قرار گیرند، مقداری از خاصیت خود را از دست می‌دهند. همچنین وجود رطوبت و نفوذ آب در عایق‌ها، تا حدودی مقاومت انها را از بین میبرد.
- گام‌ها‌ی اولیه طراحی حرارتی ساختمان‌ها:
الف) راه‌ها‌ی تبادل گرما:
در محاسبات گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها باید راه‌ها‌ی تبادل گرما همچون باز و بسته کردن در و پنجره و عمل تهویه، هدایت حرارت از میان جداره‌ها‌یعنی سقف‌ها، دیواره‌ها‌ی خارجی و کف طبقه همکف و. . مدنظر محاسب قرار گیرد.
ب)تعیین نوع مصالح عایق حرارتی:
میزان عایق حرارتی بستگی به مقاومت حرارتی مصالح به کار رفته در جدار ساختمان و میزان رطوبت و وزن مخصوص آنها دارد. در سطوح داخلی و خارجی، مقاومت حرارتی آن مطابق جداول زیر رعایت گردد: (مقاومت سطحی بر حسب متر مربع درجه سانتی گراد بر وات )
ج) میزان عایق کاری:
میزان عایق کاری بنا به اقلیم‌ها‌ی متفاوت متغیر بوده و بستگی به درجه حرارت محیط خارج ساختمان دارد. (U) یا (Thermal Trensmittance) یا همان میزان انتقال حرارتی، میزان گرمایی است که از میان واحد سطح ساختمان عبور می‌کند به شرطیکه اختلاف درجه حرارت بین داخل و خارج ۱ درجه سانتی‌گراد باشد. بنابراین در بیشتر کشورها رعایت مقادیر U که در کدهای ساختمانی هر کشور برای سقف‌ها و دیوارها و کف‌ها تعیین شده است، برای سازندگان اجباری است.
نکاتی اساسی در انتخاب مصالح به منظور حصول مقادیر U:
۱) عایق کاری رطوبت:در نواحی مرطوب به علت آنکه تعریق بخار آب در مصالح باعث کاهش کارایی شده، عایق بخار باید در سمت گرم حفره بکار رود.
۲) سیاهی و دودزدگی: به منظور جلوگیریاز رسوب گرد و خاک و سیاهی در نواحی مجاور تیرآهن سقف معمولا مصالحی با مقدارU مساوی به کار می‌برند.
۳) خطر آتش‌سوزی:از آنجاکه تمام قسمتهای داخلی ساختمان باید در مقابل حریق مقاومت کافی داشته باشد، از این رو سعی می‌شود که سطح بعضی مصالح را با موادیکه در اشتغال آنها تاخیر ایجاد می‌کند، پوشانید. تا خطر جدی در آتش‌سوزی نداشته باشد، از جمله مصالح عایق حرارتی در صنعت ساختمان‌سازی– بتن سبک که شامل انواع زیر است:
– بتون گازی مانند سیپوریکس، ایتونگ و …
– بتون با دانه‌ها‌ی سبک مانند لیکا وکلینکر و …
– بتون کفی
– بتون بدون ریزدانه
پیشنهاد روشهایی در عایق کاری حرارت ساختمان:
۱- طبقه همکف:در کف طبقه همکف معمولا بتون‌ریزی بر روی قلوه سنگ انجام می‌گیرد و این روش عایق خوبی برای کف بوده و احتیاج به عایق اضافی ندارد. به جز مواردیکه عایق شده، در اطراف ساخته شده باشد عایق کاری کف در کناره‌ها الزامی است. حتی در مواردی که گرم شدن ساختمان از طریق کف انجام شود بهتر است کف‌ها را عایق کرد و ترجیحا عایق حرارتی روی عایق رطوبتی انجام گیرد.
۲- کف‌ها‌ی معلق:سقف طبقه همکف که برای طبقه اول کف معلق محسوب می‌شود، چنانچه به هوای سرد راه داشته باشد باید عایقکاری حرارتیانجام شود. در نواحی مرطوب وبهتر است عایق راه تنفس داشته باشد تا از پوسیدگی آن جلوگیری شود.
۳- دیواره‌ها‌ی خارجی:استفاده از دیواره‌ها‌ی حفرهدار(Cavity Walls)یا دو لایه آچر چینییا با یک لایه آجر چینی در خارج و یک لایه بلوک از بتن سبک در داخل مقاومت حرارتی خوبی را ارائه می‌دهد. البته باید دقت کرد چون کفایت عایق در صورت مرطوب شدن کاهش می‌یابد لذا عایقکاری باید پس از خشک شدن کامل دیواره‌ها انجام شود.
۴- پنجره‌ها: گرما از میان شیشه خیلی سریعتر از کف طبقه همکف که مجاور زمین است عبور می‌کند. و پنجرههای حرارتی یک شیشه‌ای از نظر عایق بودن حرارتی ضعیف هستند. پس شیشه موجب اتلاف حرارت می‌شود از این رو پنجرههای ویژه ای در ساختمان‌ها طراحی می‌شود. بطور نمونه پنجرههای دو شیشه‌ای از نظر عایق بودن در مقایسه با پنجرههای یک شیشه‌ای با نیمی از اتلاف گرما روبرو هستند، ولی از لحاظ اقتصادی در سازه‌ها‌ی معمولی به صرفه نیستند.
۵- بام‌ها:بام‌ها‌ی شیب‌دار که با شیروانی آهن سفید و سیمان پوشیده می‌شوند، در فضای زیر خود می‌توانند یک عایق ضد پوسیدگی داشته باشند که بصورت یکپارچه باید روی تیرچه‌ها‌ی سقف محکم شود در ساختمانهای صنعتی عایق‌ها را می‌توان زیر تیرچه‌ها یا روی آنها بکار برد. تا از دید معماری بهتری برخوردار باشد.
- دیوار دو جداره در عایقکاری حرارتی ساختمان:
در دیواره‌ها‌ی دو جداره، دو جدار که یا فضای بین انها خالی است یا بوسیله عایق پر شده و از یکدیگر جدا شده اند با بست‌ها‌ی مقاوم فولادی به هم متصل شده و جدار داخلی این دیوارها با آجر یا سفال و جدار خارجی آنها اکثرا با آجرهای ساده یا مجوف ساخته می‌شوند. فاصله بین دو دیوار که می‌تواند محل نصب عایق حرارتی باشد حداکثر ۱۱ سانتی متر است. طبق آیین نامه( ANSIA47. 1) تنش‌ها‌ی فشاری مجاز در دیواره‌ها‌ی دو جداره در جدول زیر آورده شده است:
اما اگر تنش‌ها‌ی ایجاد شده در دیوار ، از مقادیر فوق بیشتر باشد طراح می‌تواند جدار داخلی را بعنوان دیوار باربر محاسبه کند و جدار خارجی را بعنوان محافظ بکار برد.
عملکرد ساخت دیوار دو جداره:مهمترین اصل در ساخت دیواره دو جداره تمیز نگه‌داشتن فضای خالی بین دوجدار و محل عایق است چرا که اگر تکه‌ها‌یی از ملات به داخل فضای خالی ریخته شود، باعث گرفتگی سوراخ آبرو و ایجاد مشکل در عملکرد عایق حرارتی می‌شود. باید از مرطوب یا خیس شدن عایقهای حرارتی نفوذپذیر جلوگیری شود لذا بهتر است لایه عایق حرارتی، به جدار داخلی دیوار چسبانده شود.
- معرفی عایق‌بندی حرارتی سقف:به دو روش عایق‌بندی حرارتی سقف امکان‌پذیر است.
روش اول اینکه، عایق روی سقف قرار داده شود و کف‌سازی مناسب بر روی عایق انجام شود.
روش دوم اینکه، عایق حرارتی از طرف داخل به زیر سقف چسبیده شود.
در روش اول باید دقت شود که عایق حرارتی حتما صلب بوده و قابلیت تحمل بار فشاری ۵۰۰ کیلو گرم بر متر مربع رابدون تراکم داشته باشد در این روش هیچگونه اتصالی بین عایق و سقف ضروری نبوده فقط بستر نسبتا همواری لازم است.
اما در روش دوم، گذاشتن لایه عایق حرارتی بر روی لایه عایق رطوبتیکه بیشتر برای عایق‌بندی ساختمان‌ها پیشنهاد می‌شود قابل قبول است. در اینجا نیز باید عایق حرارتی از نوع صلب و حتما از نوع غیر قابل نفوذ در رطوبت (مانند یونولیت) باشد.
- عایق‌بندی سقف کاذب:
نصب عایق در سیستم‌ها‌ی سقف کاذب آسان‌تر است به طوری که عایق می‌تواند فضای بین سقف کاذب و سقف باربر را اشغال نماید. در این روش هم وجود لایه عایق رطوبتی در سطح طرف داخلی عایق حرارتی الزامی می باشد.
- ضوابط معماری ساختمان در مناطق اقلیمی کشور در کاهش اتلاف انرژی:
مناطق مختلف ایران بر حسب شباهت‌ها‌ی کلی اقلیمی به چهار دسته تقسیم می‌شود، که باتوجه به ویژگی‌ها‌ی عمومی هر اقلیم، ضوابط طراحی در آنها از جهت صرفه‌جویی در مصرف انرژی حائز اهمیت است:
الف) اقلیم سرد:به منظور کاهش تاثیر هوای سرد، باید نسبت سطح خارجی ساختمان در برابر حجم آن را به حداقل رساند. در چنین مناطقی فرم‌ها‌ی ساختمانی فشرده و متراکم با پلان مربع و حجم نزدیکی به مکعب توصیه می‌شود و در پوشش سطوح خارجی ساختمان از بافت خشن و رنگ‌ها‌ی تیره استفاده گردد. لذا مساحت سطوح بازشو به حداقل خود برسد و در پنجره‌ها شیشه‌ها‌ی چندجداره جواب بهتری می‌دهد که البته تعداد جدار‌ها متناسب با شدت سرما افزایش می‌یابد.
ب)اقلیم معتدل و مرطوب:در این نواحی فرم ساختمان، محدودیتی نداشته ولی توصیه می‌شود که در جهت شرقی– غربی گسترش یابد و ساختمان‌ها با مقطع افقی و کشیده و باریک طراحی شود. با توجه به برقراری و تداوم جریان هوا در این مناطق، بازشوها با سطوح نسبتا زیاد و سقف‌ها‌ی بلند د‌راطراف ساختمان توصیه می‌شود.
ج) اقلیم گرم وخشک:
– گسترش پلان ساختمان در جهت محور شرقی – غربی توصیه می‌شود.
– استفاده از بادگیر بمنظور خنککردن هوای داخل بنا و افزایش رطوبت آن توصیه شده است.
– سطوح و تعداد بازشوها در این مناطق به حداقل ممکن کاهش یافته و درقسمت‌ها‌ی فوقانی دیواره‌ها نصب گردند.
– در پوشش سطوح خارجی ساختمان‌ها از رنگ‌ها‌ی روشن و سطوح نه چندان خشن در سطح بام و دیوارهای خارجی استفاده شود.
د) اقلیم گرم و مرطوب:فرم‌ها‌ی ساختمانیکشیده که بصورت مکعب مستطیل در امتداد محور شرقی غربی گسترش یافته مناسب‌ترین فرم در این مناطق است. توصیه می‌شود که ساختمان در جهت وزش بادهای مطلوب قرار گرفته و سقف بلند باشد و ترجیحا از شیشه‌ها‌ی دو جداره نیز استفاده شود.
نتیجه گیری:با توجه به سهم بالای مصرف سوخت در ساختمان‌ها انجام اقدامات بهینه‌سازی در ساختمان به هدف کاهش مصرف سوخت و ایجاد شرایط مطلوب در دمای ان و جلوگیری از آلودگی‌ها‌ی زیست محیطی بسیار حائز اهمیت است از این حیث عایق کاری مناسب ساختمان‌ها در متعادل نگه‌داشتن دمای آن در فصول مختلف سال، یکی از مهمترین مباحث این مقاله است. با توجه به آن که عایق کاری حرارتی پوسته ساختمان‌ها در سقف‌ها، کف و پنجره‌ها بسیار مورد توجه است لذا با یک جمع‌بندی کلی می‌توان به نکات ذیل دست یافت:
عایق کاری در سقف‌ها مصرف انرژی را از ۳۰ تا ۴۵ درصد کاهش می‌دهد. از آنجاکه حدود ۴۰ درصد اتلاف انرژی ساختمان‌ها از طرق پنجره‌ها است لذا توصیه می‌شود که از قاب‌ها‌ی نوع PVC با ضریب هدایت حرارتی بسیار پایین و قاب‌ها‌ی ترموبرک (از نوع آلومینیومی) استفاده شود.
درها و پنجرههای توسط نوارهای درزگیر عایق‌بندی شود.
با دو جداره کردن پنجره، (فاصله فضا کاملا درزبنری شده بین دو شیشه آن را به ۱۵ میلی متر رساند می‌توان بهترین کارایی را بدست آورد. با این روش علاوه بر کاهش اتلاف انرژی، باعث کم شدن ورود سر و‌صدا به داخل ساختمان شده و از طرفی بخارگیری پنجره‌ها، در فصول سرد سال کاهش می‌یابد.
در سازه‌ها‌یی با اهمیت بالاتر در برخی پنجرههای دو جداره، فضای میانی با گاز‌ها‌یی مانند آرگون پر شدن تا کارایی آن را ۱۰ درصد بالا ببرند. استفاده از مصالح سنگین با ظرفیت حرارتی بالا مانند بتون و آجر، منجر به افزایش پایداری حرارتی ساختمان می‌شود. چرا که با تغییر دمای هوای بیرون، هوای داخل زیاد سرد یا گرم نمی‌شود .
در کلام آخر اینکه با عایق کاری مناسب در ساختمان می‌توان دمای آن را در زمستان ۵ درجه گرم‌تر و در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر نمود و از آنجاکه ایرانیان نیز از دیر باز با عایق کاری با روشهای سنتی مخصوص به خود و نحوه استفاده بهینه از مصالح آشنا بوده‌اند و اینکه چگونه خانه‌ها‌ی خود را با کمترین نیاز به گرمایش و سرمایش طراحی کنند لذا جای امیدواری بسیاری است که بار دیگر جلوه ای از تمدن دیرینه ایرانی را در فرهنگ استفاده از انرژی و مصرف منابع طبیعی ملی یادآوری کنیم.
ریحانه و معصومه پیمان
منبع : panjereh-iranian.com
