چک‌لیست خوانایی نوشته | چگونه خوانایی نوشته‌ها را افزایش دهیم؟
یکی از مهارت‌های مهم نویسندگی در وب، نوشتن محتوای خوانا است. خوانایی نوشته یعنی میزان سهولت در خواندن و فهمیدن متن. اگر می‌خواهید در مورد خوانایی نوشته بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ی خوانایی نوشته چیست و چرا باید به آن اهمیت دهیم؟ را بخوانید.
فرمول‌ها و روش‌های زیادی برای سنجش خوانایی نوشته وجود دارد اما همه‌ی آنها با پایه‌ی زبان انگلیسی یا زبان‌های آلمانی و … نوشته شده‌اند و ابزار مناسبی برای زبان فارسی وجود ندارد. به جای اینکه دنبال ابزارهای ناقص و ناکارامد در زبان فارسی باشیم، می‌توانیم از چک‌لیست خوانایی نوشته استفاده کنیم که با استفاده از آن خیلی ساده می‌توانید هر نوشته‌ای را خواناتر کنید.
چک‌لیست خوانایی نوشته
چک لیست زیر مهم‌ترین مواردی است که باید در نوشته‌های خود رعایت کنیم. می‌توان این لیست را بلندتر کرد اما هدف ما این است که قبل از انتشار یک نوشته، در زمانی بسیار کم آن را بررسی و بهتر کنیم.
۱- نوشته‌ها را پاراگراف‌بندی کرده‌ام؟
نوشته‌ای که پاراگراف‌بندی نشده باشد، حق انتشار ندارد! چون شبیه تلی از کلمات بی‌معنی است. هر نوشته از بخش‌های متنوعی تشکیل شده است. ما برای شروع یک بخش جدید باید پاراگراف جدیدی باز کنیم و هرجا دیدیم موضوع را در این بخش رسانده‌ایم پاراگراف را ببندیم. هر بخش هم ممکن است از زیربخش‌هایی تشکیل شده باشد. مسئله‌ی مهم بعدی، طول یک پاراگراف است. یک پاراگراف بهتر است بین ۵۰ تا ۲۰۰ کلمه داشته باشد. اگر طول یک پاراگراف خیلی بیشتر از این عدد شد مطمئنا می‌توانید آن را به دو بخش( پاراگراف) تبدیل کرده و خوانایی نوشته را افزایش دهید.
۲- برای هر بخش عنوان مناسب انتخاب کرده‌ام؟
کاربر قبل از خواندن یک نوشته( یا هر بخشی از این نوشته) باید بداند این بخش در مورد چیست، وگرنه حاضر نمی‌شود چندین خط بخواند که تازه موضوع نوشته را بفهمد. پس باید برای کل متن و هر بخش یک عنوان مناسب انتخاب کنیم. ترتیب این بخش‌ها به صورت یک هرم است. یعنی عنوانی که برای کل متن قرار می‌دهیم مهم‌ترین عنوان(h1) عنوانی که برای بخش‌های دیگر قرار می‌دهیم(h2) و اگر این بخش‌ها زیر بخشی داشته باشد برای آنها از عنوانی با تگ(h3) استفاده می‌کنیم.
۳- از علائم نگارشی و امکانات نوشتاری در متن استفاده کرده‌ام؟
بخش بعدی از چک‌لیست خوانایی نوشته استفاده از امکانات ویرایشگر متن برای بهبود متن است. ما در ویرایش متن یک سری ابزار بسیار خوب داریم که باید حتما از آنها در متن استفاده کنیم. این موارد شامل:
- لیست‌های عددی و لیست‌های نقطه‌ای
- نقل‌قول
- بُلد و ایتالیک کردن نوشته
- تغییر رنگ و سایز نوشته
- و…
می‌شود. استفاده از این امکانات نوشته را بسیار خواناتر می‌کند. پس اگر در جایی نیاز بود که یک لیست داشته باشیم یا روی جمله‌ای تاکید کنیم. حتما از این ابزار استفاده کنید. همچنین استفاده از عکس، تصاویر متحرک و ویدئو به بهبود خوانایی نوشته کمک می‌کند.
۴-طول جمله‌ها و کلمه‌ها مناسب است؟
برای خوانایی نوشته فرمول‌های زیادی مطرح شده که معمولا محاسبه‌ی آنها ساده نیست. یکی از معروف‌ترین این فرمول‌ها، فرمول Flesch است. از این فرمول دو نکته را می‌توان یافت:
- هرچقدر طول جملات کمتر باشد بهتر است. مقدار پیشنهادی برای جمله‌ها حداکثر ۲۰ کلمه است.
- هرچقدر تعداد حروف یک کلمه کمتر باشد بهتر است و بهتر است از کلمه‌های تک‌بخشی استفاده کنیم.
۵. از کلمه‌ها و جمله‌های مناسب استفاده کرده‌ام؟
تا حد امکان بهتر است از جمله‌ها و کلمه‌های سنگین دوری کنیم. هرچقدر راحت‌تر بنویسیم، کاربر هم راحت‌تر متن را می‌خواند. فقط یادمان نرود که هیچ‌وقت محاوره‌ای ننویسیم و از نوشتن جمله‌ها و کلمه‌های شکسته و با جمله‌بندی اشتباه دوری کنیم. متن باید راحت و درست خوانده شود.
۶. جمله‌های مجهول را حذف کرده‌ام؟
جمله‌های مجهول در زبان فارسی کاربرد دارند و معمولا از این جمله‌ها در نوشته‌های یک وبلاگ زیاد استفاده می‌شود. منظور از جمله‌های مجهول، جمله‌ای است که در آن فعل را به‌جای فاعل، به مفعول نسبت داده‌ایم. مثلا به‌جای جمله‌ی “علی ظرف را شکست” نوشته‌ایم، “ظرف شکسته شد.”. حتی اگر همین چک‌لیست خوانایی نوشته را دوباره بخوانید، متوجه می‌شوید که برخی جمله‌ها مجهول هستند، اما ما باید تا جای امکان این جمله‌ها را با جمله‌های معلوم جایگزین کنیم یعنی فاعل جمله را در جمله قرار دهیم تا پیام متن روشن‌تر باشد. استفاده‌ی زیاد از جمله‌های مجهول، نوشته را گنگ می‌کند.
۷- متنی که نوشته‌ام نگارش درستی دارد؟
این موضوع خیلی خیلی مهم است. شما باید یک‌بار بعد از پایان یافتن ویرایش و بررسی این چک لیست متن را بخوانید و هرجا نیاز بود با استفاده از علائمی مثل نقطه و ویرگول و همچنین ویرایش خود متن، اشتباهات نگارشی و املایی را رفع کنید تا به بهترین خوانایی دست پیدا کنید.
این هفت اصل را از میان انبوهی از اصول و با توجه به افزونه‌ی معروف Yoast seo و همچنین تجربه‌ی شخصی انتخاب کرده‌ایم. ممکن است چک‌لیست‌های دیگری هم وجود داشته باشد اما ما همین موارد را در زمان انتشار یک متن در همیار آکادمی چک می‌کنیم تا از خوانایی نوشته قبل از انتشار اطمینان حاصل کنیم.
پیشنهاد می‌کنم شما هم فقط یک بار این متن را بخوانید و هربار که متنی را آمده‌ی انتشار می‌کنید این هفت اصل را در آن بررسی کنید. تا نوشته‌هایی بسیار خواناتر داشته باشید.
