هشدار ایمنی در مورد استفاده از سیم و کابل ساختمانی
طبق آمار اعلام شده توسط سازمان آتش‌نشانی، حدود ۲۵ درصد از آتش‌سوزی‌هایی که در تهران اتفاق می‌افتد به علت استفاده از همین سیم و کابل‌هاست.سیم و کابل‌های تقلبی و بی‌کیفیت که با تلفات بالایی نسبت به سیم و کابل‌های برق استاندارد مورد استقبال مردم قرار گرفته است، باعث می‌شود تا ضمن افزایش تلفات شبکه برق در بخش توزیع و مصارف خانگ، باعث آتش‌سوزی‌های گسترده در کشور شود.
جنس ضعیف و بی‌کیفیت عایق در این سیم‌ها و ایجاد حرارت بالای ناشی از تلفات برق در آنها به راحتی شرایط ایجاد جرقه و آتش‌سوزی را در ساختمان‌ها فراهم کرده است. به طوری که سازمان آتش‌نشانی، عامل بیش از ۵۰ درصد از آتش‌سوزی‌ها را ناشی از اتصالات برق می‌داند. گرچه اتصالات برقی تناما ناشی از سیمهای برق بی‌کیفیت نیست، ولی درصد بالایی از آن را شامل می‌شود.
سیم و کابل‌های غیر استاندارد، عامل اصلی آتش‌سوزی منازل هستند. اما تولید آنها در ایران حتی بیشتر از کابل‌های استاندارد است. بر اساس برآوردهای کارشناسان، فقط سیم و کابل استفاده شده در ۲۰ تا ۳۰ درصد از منازل استاندارد هستند.
آمار رسمی سازمان آتش‌نشانی بیان می‌کند ۵۰ درصد از آتش‌سوزی‌های منازل به دلیل استفاده از تجهیزات غیر استاندارد برقی است. اما از آنجا که تعداد واحدهای زیرزمینی تولید سیم و کابل در کشور به حدی زیاد است که نمی‌توان به راحتی آنها را ساماندهی کرد، تولید سیم تقلبی، منبع درآمد مناسبی را برای واحدهای زیرپله‌ای ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، قیمت ارزان سیم و کابل تقلبی سبب شده است که بساز-بفروش‌هایی که فقط به فکر ساخت آپارتمان با کمترین هزینه هستند، مشتری ثابت این کابل‌های زیرپله‌ای باشند.
اگرچه فروشندگان لاله‌زار معتقدند که شناخت کابل‌های تقلبی از اصل کار بسیار دشواری می‌باشد و اگر بدانند که کابل تقلبی‌ست، به هیچ وجه در فرآیند توزیع آن مشارکت نمی‌کنند، زیرا آن را عملی خلاف قانون می‌دانند، اما وجود مشتری برای سیمهای تقلبی سبب می‌شود که این سیم‌ها همچنان در بازار باقی بمانند.
قیمت، نخستین نشانه‌ای است که می‌تواند فروشندگان را از غیر اصل بودن کالا مطلع کند. با وجود این راهکار بسیار ساده، از آنجا که کابل‌های تقلبی مشتریان خاصی دارند، به نظر می‌رسد فروشندگان تمایلی برای مقابله با عرضه آن ندارند.
کابل‌های آلومینیومی به هیچ وجه ایمن نیستند. گران شدن مس سبب شده در واحدهای کوچک تولید کننده سیم و کابل، از سطح مقطع مس به تدریج کاسته شود و استفاده از سایر فلزات در سیم و کابل معمول شود. در حال حاضر کابل‌های افشان با هادی آلومینیومی در کشور تولید می‌شود که به آن CCA می‌گویند. یا حتی سیم‌هایی تولید می‌شود که داخل آن آهن به کار رفته و فقط لایه‌ی نازکی از مس روی سیم را می‌پوشاند. این سیم‌ها به CCS شهرت دارند.
مقاطع مشخصی از مس، شدت (آمپر) معینی از برق را عبور می‌دهد، از اینرو استفاده از فلزاتی به جز مس در سیم، شدت عبور جریان را کاهش داده و کابل داغ می‌شود. در نتیجه زمینه‌ی اتصالی و بروز آتش‌سوزی فراهم می‌شود.
کاهش سطح مقطع فلزی، افزایش ضخامت عایق و استفاده از فلزات هادی نامناسب، رایج‌ترین تقلب‌های شرکت‌های زیر زمینی سازنده‌ی کابل می‌باشد.
متاسفانه با وجود آنکه سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی، استفاده از فلز آلومینیوم را در سیمهای افشان غیر مجاز می‌داند، برخی برای سیمهای غیر استاندارد، گواهی ثبت اختراع دریافت کرده‌اند.
برآوردها نشان می‌دهد که تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد از کابل‌های منازل، استاندارد است. قیمت پائین هادی‌های تقلبی سبب شده در مسکن مهر از این نوع سیم و کابل‌ها به وفور استفاده شود.
جریمه‌های در نظر گرفته شده برای تولیدکنندگان مختلف صنعت سیم و کابل بازدارنده نیست.
قیمت مس به قدری بالا رفته که حتی اگر پس از شش ماه با طی کردن مسیرهای اداری پیچیده و مراحل دادگاه‌های قضایی، حکمی صادر شود، جریمه‌ی تعیین شده معادل ۱۰ کیلوگرم مس خواهد بود. در نتیجه دلیلی ندارد که تولید کنندگان متخلف، به کم فروشی در مس سیم‌ها ادامه ندهند.
همچنین از تقلب در مهر استاندارد و برندهای معتبر در صنعت سیم و کابل به دلیل بازدارنده نبودن قوانین، تقلب در برندها بسیار شایع است.
در زمینه‌ی مقابله با تقلب، کاری از دست ارگان‌های نظارتی بر نمی‌آید. قوانین زیادی در این رابطه وجود دارد، اما اجرایی نمی‌شود. اگرچه کابل‌های تقلبی در بازار زیان مالی زیادی برای تولید کنندگان به همراه دارد، اما هنوز راهکاری برای مقابله با آن پیدا نشده است. فقط هر از گاهی تب مقابله با کابل‌های تقلبی سبب می‌شود که با فروشندگان لاله‌زار برخورد شود و بخشی از کابل‌های تقلبی پاره شود.
افزایش چشم‌گیر قیمت مواد اولیه به ویژه مس طی دو سه سال اخیر و عدم مدیریت صحیح و کارآمد در زمینه‌ی تولید، توزیع و واردات، باعث شده تا عده‌ای سودجو با پائین آوردن میزان مس در تولید کابل‌های مصرفی و یا کوتاه کردن قطر این کالاها، عملا جان میلیون‌ها انسان را به خطر بیندازند.
با توجه به کاهش قدرت خرید مردم و قیمت پائین سیم و کابل‌های غیر استاندارد که موجب استقبال از این کالاها می‌شود، مسئولان مربوطه برای حفظ جان مصرف‌کنندگان، باید از توزیع این کالاها به بازار جلوگیری کنند.
کابل برق استاندارد و روش های تشخیص آن
منبع:
ماهنامه تاسیسات برق ساختمان – سال دوم – شماره هجدهم – ۱۳۹۶
