چیلات و چنگوله در راه بازگشایی
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ مهران ، نزدیک ترین مرز زمینی کشور با ۳۰۰ کیلومتر تا کربلای معلی و عتبات عالیات. 
آمارها نشان می دهد سالانه بیش از چهار میلیون نفر از طریق مرز بین المللی مهران به عتبات عالیات تردد دارند. تنها در سال ۹۶ بیش از چهار میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از این مرز تردد کرده اند و در اربعین امسال نیز به تنهایی ۶۰ درصد تردد زوار به عتبات عالیات از مرزهای سه گانه کشور از همین مرز انجام شد. استان ایلام با دارا بودن ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق یکی از استان های مرزی به شمار می رود که نقش مهمی در توسعه روابط اقتصادی و مرزی با استان های نوار مرزی کشور عراق به ویژه استان های واسط و میسان دارد.
کمی آن طرف تر از مرز مهران، بازارچه مرزی و گمرک وجود دارد، تنها بازارچه ای که فقط صادرات به کشور عراق دارد آن هم از نوع تولید ایرانی.
رضا جعفری یکی از صادر کنندگان ایلامی است که چند سالی است در مرز مهران، محصولات ایرانی را به کشور عراق صادر می کند. او می گوید: در یکی دو سال گذشته میزان صادرات کشورمان به عراق بیشتر شده و خریداران زیادی نیز در کشور عراق برای خرید محصولات ایرانی رغبت نشان می دهند.
محمد طلال تاجر عراقی که از وارد کنندگان محصولات ایرانی به کشورش است هرچند از روند نظم واردات در سمت کشور عراق رضایت ندارد اما می گوید: در سمت مرز مهران کارهای ترخیص کالا به خوبی صورت می گیرد و چند سالی است که محصولات ایرانی را به کشور عراق وارد می کنم.
او می گوید: محصولات پلی اتیلن، پی وی سی، کولر آبی و بخاری به کشور عراق وارد می کنم و مردم کشورم نیز از کیفیت کالای ایرانی راضی هستند.
صادرات ۱۹ درصدی صادرات کشور به عراق از مرز مهران
شوهانی معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ایلام گفت: از مجموع شش میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار صادرات کشور ایران به عراق در سال گذشته، ۱۹ درصد از این صادرات از طریق گمرگ و بازارچه مرزی مهران بوده است.
غلامی سرپرست گمرکات استان ایلام گفت: در سال گذشته تجار استان و کشور، یک میلیارد و ۲۱۳ میلیون دلار صادرات به وزن دو میلیون و ۱۵۴ هزار تن از طریق مرز مهران به کشور عراق صادر کرده اند که در مقایسه با دیگر مرزهای مشترک با کشور عراق، بیش ترین سهم صادرات از نظر حجم و وزن به کشور عراق در مرز مهران انجام شده است.
تعطیلی صادرات مرز مهران در ایام اربعین
اما چند سالی است که بازارچه مرزی مهران در گره ای گمشده به نام “گمرک” گیر کرده است. رضا دارابی یکی از تجار مهرانی می گوید: اصلاً معلوم نیست مبادلات مرزی در مهران زیر نظر گمرک یا بازارچه مرزی انجام می شود؟
او می گوید: در ایام اربعین حسینی بدلیل نزدیکی گمرک و بازارچه مرزی به پایانه مسافربری مهران، کار صادرات تعطیل و عملاً یک یا دو ماه تعطیل است.
غلامی سرپرست تازه منصوب شده گمرکات استان ایلام در این باره می گوید: با راه اندازی بازارچه های جدید مرزی در سال های آتی کار صادرات مرز مهران در زمان اربعین از مرز مهران به بازارچه جدید چنگوله “شهابی”منتقل می شود و تجار می توانند در آن بازارچه به صادرات و یا واردات بپردازند.
ایجاد دو بازارچه جدید مرزی در ایلام
حال چند سالی است که ایجاد بازارچه های مشترک مرزی در دو سوی مرز به موضوع اصلی رایزنی مسئولان استان های مرزی ایران و عراق تبدیل شده است، شهابی یا چنگوله در مهران و چیلات در دهلران.
انصاری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه کشورمان که چند ماه پیش برای بررسی آخرین وضعیت مرزهای چیلات و چنگوله به ایلام آمده بود، گفت: قطعاً اگر طرح بازارچه از سوی استان به دست ما برسد، در راستای منافع ملی و استان ایلام پیگیری می کنیم و کار اجرایی آن را دنبال خواهیم کرد.
ایوب درویشی معاون امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار ایلام با اشاره به ظرفیت های مناسب استان ایلام برای توسعه تجارت با کشور عراق، گفت: با توجه به مزیت های مناسب استان ایلام در حوزه های نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین کشاورزی و آب و خاک، ایجاد بازارچه های مرزی می تواند در توسعه استان نقش مهمی داشته باشد به طوریکه تولید در خود استان ایلام شکل بگیرد و بلافاصله زمینه صادرات به کشور همجوار و استان های مرزی کشور عراق صورت بگیرد.
هیئت وزیران در تیرماه سال ۹۶ در جلسه ای وضعیت بازارچه های مشترک مرزی را به تصویب رساندند. در این مصوبه وضعیت حذف، ایجاد، ادغام، انتقال و ابقاء ۳۶ بازارچه مرزی به تصویب رسیده است که طبق آن، با ایجاد بازارچه جدید چنگوله، بازارچه مرزی مهران به شهابی “چنگوله” انتقال یابد و بازارچه جدید چیلات در دهلران نیز ایجاد می شود.
علی علی آبادی فراهانی مدیر دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور می گوید: محل تأمین منابع اعتباری لازم برای تأسیس و ایجاد بازارچه مشترک مرزی جدید از سوی محل اعتبارات مربوط در استان آن بازارچه خواهد بود و آغاز به کار رسمی هر بازارچه مشترک مرزی جدید، مشروط به تکمیل زیرساخت های مورد نیاز آن بازارچه مشترک مرزی است که به تشخیص کارگروه تبصره (۱) ماده (۱۰۳) قانون امور گمرکی-مصوب سال ۱۳۹۰ می باشد.
تکمیل زیرساخت های بازارچه های مرزی چیلات و چنگوله
اولین قدم برای ایجاد بازارچه های مرزی، ایجاد زیرساخت های لازم در حوزه راه، آب و برق و فیبر نوری است.
احمد کرمی معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار با اشاره به اینکه فعالیت های عمرانی در حوزه زیرساخت ایجاد بازارچه های مرزی در استان مطلوب است، گفت: در هر دو بازارچه مرزی، در مجموع بیش از ۲۵۰ میلیارد ریال قراردادهایی با پیمانکاران در حوزه زیرساخت بسته شده است و تا اربعین امسال تقریباً بیشتر زیرساخت های این دو مرز آماده بهره برداری و استفاده بود اما متأسفانه کشور عراق و استان های هم مرز با استان ایلام، آمادگی لازم برای برقراری فعالیت های تجاری نداشتند.
نظام ملکشاهی فرماندار مهران با اشاره به اینکه زیرساخت های بازارچه مرزی چنگوله با ۱۵ هکتار مساحت، بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و اعتبارهای خوبی برای ایجاد بازارچه چنگوله اختصاص یافته است، گفت: برای ایجاد بازارچه چنگوله، کار راه اصلی آن در حال انجام است و برای زیر ساخت های بازارچه در سال جاری اعتباری بالغ بر ۷۰ میلیارد ریال اختصاص یافته اما به اندازه کافی اعتبار برای ایجاد بازارچه وجود دارد و با پیشرفت کاری، این اعتبارها نیز به طرح های زیرساختی بازارچه تزریق می شود.
با ایجاد بازارچه چنگوله، تجار باید به بازارچه جدید کوچ کنند؟
در حالیکه قرار است زیرساخت های بازارچه مرزی چنگوله در حال انجام است، تجار می گویند با ایجاد بازارچه مرزی چنگوله در مهران، آیا از بازارچه مرزی که در گمرک وجود دارد باید به بازارچه جدید کوچ کنند؟ ملکشاهی فرماندار مهران در جواب این سوال می گوید: نه جابجایی لازم نیست و این دو بازارچه مکمل یکدیگر هستند به طوریکه در بازارچه مرزی مهران کار صادرات به روال سابق انجام می شود و بازارچه جدید نیز مبادلات مرزی مختص خود را دارد که با استفاده از کارت پیله وری انجام می شود.
سرپرست گمرکات استان ایلام نیز می گوید: در بازارچه های مرزی صادرات با کارت “پیله وری” که مخصوص افراد مرز نشین است انجام می شود اما در گمرک، کار صادرات با کارت های بازرگانی انجام می شود و در مرزهای رسمی مدیریت با گمرک است درحالیکه در بازارچه های مرزی، مدیریت با استانداران و فرمانداران می باشد.
این در حالی است که در مصوبه هیئت وزیران آمده با ایجاد بازارچه جدید چنگوله یا شهابی در مهران، بازارچه فعلی باید به بازارچه چنگوله جابجا شود. حال باید دید با ایجاد بازارچه چنگوله، سرنوشت بازارچه موجود در گمرک مهران چه می شود؟
۳۰ بازاراچه مرزی فعال در کشور/۱۲ بازارچه مشترک مرزی با عراق
شوهانی معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ایلام با اشاره به اینکه در حال حاضر، تعداد ۳۰ بازارچه مرزی فعال در کشور وجود دارد، گفت: از این تعداد، ۱۲ مورد بازارچه مشترک مرزی با کشور عراق داریم که با ایجاد بازارچه مرزی چیلات، سهم استان مرزی ایلام از بازارچه های مرزی با کشور عراق از یک مورد به دو مورد افزایش پیدا می کند.
وی گفت: امسال برای رونق و حمایت از بازارچه های چیلات و چنگوله استان، مبلغ ده میلیون دلار سقف ارزی واردات تصویب شده تا در صورت فعالیت بازارچه ها از آن بهره مند شوند.
از بازارچه مرزی مهران، ۲۲۰ کیلومتر به سمت دهلران رفتیم تا آخرین وضعیت زیرساخت های ایجاد بازارچه چیلات را از نزدیک ببینیم. کار عمرانی و ایجاد راه دسترسی به خوبی انجام شده است.
قاسم یاری یکی از اعضای تیم راهسازی در بازارچه مرزی چیلات است. او می گفت: روزی ۱۲ ساعت بطور مداوم کار می کنیم تا هر چه سریعتر زیر ساخت های بازارچه مرزی آماده بهره برداری شود.
موسوی فرماندار دهلران نیز با اشاره به اینکه زیرساخت های بازارچه مرزی چیلات با ۳۰ هکتار مساحت بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، گفت: از ۲۸ کیلومتر مسیر راهسازی جاده اصلی به بازارچه مرزی چیلات، ۹۰ درصد آن انجام شده و اکثر این مسیر با اعتباری بالغ بر ۷۰ میلیارد ریال نیز آسفالت شده است.
موسوی افزود: برای ایجاد فیبر نوری نیز مجوزهای لازم اخذ شده و به مناقصه رفته و در بحث آبرسانی مشکل خاصی نداریم و چاه آب کار حفاری تمام شده و خط انتقال آب هم با اعتباری بالغ بر ۴۰ میلیارد ریال به مناقصه گذاشته شده است.
فرماندار دهلران تصریح کرد: در مجموع برای ایجاد بازارچه چیلات و زیرساخت های آن، ۱۸۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است که برای بازگشایی این مرز، همکاری طرف عراقی را می طلبد.
با رایزنی مسئولان استانی و کشوری با طرف عراقی برای تسهیل در ایجاد بازارچه های مشترک مرزی و بازگشایی مرز چیلات در دهلران، علاوه بر تسهیل تردد زوار به عتبات عالیات و کاهش بار ترافیکی تردد زوار به مهران و تقسیم این بار ترافیکی به مرز چیلات دهلران، زمینه صادرات بیشتر کالای ایرانی به کشور عراق نیز فراهم می شود و می تواند نقش بسزایی در رونق اقتصاد مردم مرز نشین استان ایلام و اشتغالزایی جوانان جویای کار این منطقه داشته باشد.
