آموزش تعمیر لامپ های کم مصرف

عوامل متعددی باعث سوختن و از کار افتادگی لامپ های کم مصرف می شود که در زیر به آنها اشاره می گردد:

• جنس نامرغوب لامپ و قطعات استفاده شده در آن
• طراحی بد
• استفاده نامناسب (مثل زیاد روشن و خاموش کردن لامپ)
• مکان نامناسب (مثل مکانهای بسیار گرم، مرطوب و در معرض نفوذ آب)
• نوسانات ولتاژ
• و عواملی از این قبیل…

با توجه به عوامل ذکر شده می توان نتیجه گرفت:

• اولاً باید در خرید لامپ دقت شود که از برندهای معتبر و با ضمانت خریداری شود.
• ثانیاً با استفاده درست و نصب لامپ در مکان مناسب می توان تا حد زیادی به عمر آن افزود.

به هر حال لامپ های کم مصرف هم مثل دیگر وسایل الکترونیکی پس از مدتی معیوب می شوند؛ که بعضی از آنها غیر قابل استفاده و بعضی قابل تعمیر و استفاده مجدد هستند.

در آموزش تعمیر لامپ کم مصرف نکاتی وجود دارد که در ادامه به بیان آنها خواهیم پرداخت.

پیش از شروع به تعمیر لامپ کم مصرف حتماً خازن های مدار آن را دشارژ کنید تا در هنگام تعمیر دچار برق گرفتگی نشوید.

خرابی لامپ های کم مصرف به دو بخش زیر مربوط می شود:

• خرابی های مربوط به تیوب (قسمت شیشه ای لامپ که با گاز فلورسنت پر شده و فیلامان لامپ درون آن قرار دارد.)
• خرابی های مربوط به بالاست (برد الکترونیکی که انرژی لازم برای روشن شدن لامپ را تأمین می کند.)

خرابی های مربوط به تیوب

تیوب لامپ های کم مصرف شامل خرابی های متفاوتی می شود. بعضی از این خرابی ها از ابتدا در تیوب بوده و برخی دیگر به علت استفاده در زمان پیش می آید.

بعضی از تیوب های لامپ های کم مصرف دارای فشار گاز بیشتری نسبت به تیوب های دیگر هستند. این مشکل به هیچ عنوان قابل اندازه گیری نیست و بعد از نسب بالاست بر روی تیوب و از بین رفتن بالاست مشخص خواهد شد.

این نوع تیوب ها از ابتدا مشکل دارند و متأسفانه این مشکل قابل تشخیص نمی باشد؛ اما برخی از خرابی های لامپ های کم مصرف که مربوط به تیوب لامپ می باشد، بعد از مدت طولانی رخ خواهد داد.

در این نوع خرابی ها، تعمیر لامپ کم مصرف ممکن نیست؛ زیرا به احتمال زیاد فیلامان های تیوب از بین رفته و یا گاز داخل لامپ قدرت یونیزه شدن خود را از دست داده است.

در کل خرابی های مربوط به تیوب قابل رفع نمی باشد و فقط یک کارشناس می تواند تشخیص دهد که آیا خرابی لامپ مربوط به تیوب است یا مربوط به بالاست!؛ زیرا در بیشتر موارد تیوب معیوب،  بالاست را هم معیوب می کند.

البته سازندگان تیوب ها می توانند در کمترین زمان مشکلات تیوب ها را بر طرف کنند؛ اما تیوب مشکل دار را دیگر نمی توان استفاده مجددکرد. در حالیکه بالاست های مشکل دار را می توان حد زیادی تعمیر نمود.

خرابی های مربوط به بالاست

خرابی های مربوط به بالاست را می توان راحت تر برطرف نمود.

برخی از خرابی های بالاست  مربوط به طراحی بالاست می باشد. به این معنی که طراح در محاسبات خود دچار اشتباه شده و مقادیر اشتباهی را برای قطعات انتخاب کرده است.

برای مثال اگر مقدار خازن احتراق اشتباه انتخاب شود، فرکانس رزونانس تغییر کرده و در صورت نزدیک شدن این فرکانس به فرکانس کاری مدار، امکان سوختن بالاست بسیار زیاد می شود. همچنین انتخاب نادرست بقیه قطعات مدار هم می تواند چنین مشکلی را ایجاد نماید.

یکی از خرابی های معمول در لامپ های کم مصرف که برای مصرف کننده گان هم گول زننده است، رعایت نکردن نسبت “جریان لامپ به جریان فیلامان” توسط طراح می باشد.

همانطور که قبلا هم شرح داده شد، اگر جریان زیادی از فیلامان ها عبور کند، الکترون بیشتری آزاد می شود؛ و در نتیجه لامپ بسیار درخشان تر به نظر می رسد؛ در حالی که این کار باعث از بین رفتن سریع تر فیلامان ها شده و طول عمر لامپ را به شدت کاهش خواهد داد.

همچنین این عمل باعث داغ شدن بیش از حد فیلامان ها و داغ شدن شیشه نزدیک به آنها می شود؛ که موجب ذوب شدن پلاستیک نگه دارنده تیوب به مرور زمان می گردد؛ که این امر ممکن است باعث آتش گرفتن لامپ هم بشود.

در این حالت هم تعمیر لامپ کم مصرف غیر ممکن خواهد بود.

مشکلات غیر قابل اجتناب

گاهی مشکلاتی باعث سوختن لامپ های کم مصرف می شوند که غیر قابل اجتناب می باشند. و با وجود چک شدن دقیق لامپ ها باز هم این مشکلات پیش می آیند. برای مثال لحیم سردی پایه های ترانزیستور ها، که باعث می شود بعد از مدتی کارکرد، ترانزیستور مربوط به صورت ناقص در مدار قرار گرفته و باعث سوختن بالاست گردد. در این حالت، لامپ قابل تعمیر خواهد بود؛ ولی در برخی موارد تعمیرکار برای تعمیر لامپ کم مصرف مجبوربه تعویض تمام قطعات لامپ می شود که مقرون به صرفه نخواهد بود.

مشکل لحیم سردی یا قلع خشکه در لامپ های کم مصرف زیاد پیش می آید و منحصر به ترانزیستورها نمی شود. حل این مشکل قبل از تولید لامپ بسیار بهتر است؛ ولی در هر حال با بررسی دقیق بالاست هم نمی توان از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کرد.

اصولا ترانزیستورها و مقاومت های بیس و امیتر در بالاست ها بیشتر آسیب می بینند؛ چون ترانزیستورها اغلب در صورت اضافه جریان می سوزند که باعث از بین رفتن مقاومت های امیتر و بیس خواهند شد.

در موارد خاص، چوک و خازن های سرامیکی آسیب می بینند؛ همچنین در موارد بسیار نادر، دیاک و خازن الکترولیت دچار آسیب می شوند.

دیودهای یکسو ساز ورودی هم در مواقع اضافه جریان خواهند سوخت؛ به همین علت در برخی موارد باید تقریبا تمامی قطعات یک بالاست تعویض شود.

استفاده نادرست

همانطور که اشاره شد، در بسیاری از موارد، استفاده نادرست لامپ کم مصرف باعث سوختن آن می شود. در این حالت، بالاست لامپ کم مصرف بیشتر خواهد سوخت زیرا رطوبت و گرما روی بالاست تأثیر زیادی خواهد گذاشت. در کل برای تعمیر بالاست ابتدا باید قطعات را چک نمود و سپس تصمیم گیری نمود.

آموزش تعمیر لامپ کم مصرف – مراحل تعمیر

برای تعمیر لامپ کم مصرف باید مراحل زیر را انجام دهید:

تست فیلامان های تیوب لامپ

فیلامان همان سیم پیچ درون قسمت شیشه ای لامپ است که از جنس تنگستن ساخته می شود.

برای تست فیلامان، توسط اهم متر مقاومت دو سر سیم پیچ را اندازه گیری کنید. مقاومت این سیم پیچ در حالت عادی (سالم) در حدود ۲٫۲ اهم است.

در صورت مشاهده اتصال کوتاه و یا اتصال باز، فیلامان سوخته است و لامپ غیر قابل تعمیر می باشد.

روش دیگری هم برای تست فیلامان وجود دارد که توصیه نمی شود.

در این روش یک ولتاژ ۱۲ ولت با جریان بالا را به دوسر فیلامان وصل می کنیم.

در این حالت یک نور کم رنگ زرد رنگ خواهیم دید که نشانه سالم بودن فیلامان است؛ در غیر این صورت فیلامان سوخته است.

توجه داشته باشید که در روی لامپ ها برای اتصال کیت با لامپ فلورسنت چهار عدد پین قرار داده شده است. همیشه هر پین را به پایه خودش در روی کیت متصل کنید. معمولاً این پین ها شماره گذاری شده اند.

تست ترانس چاپر

ترانس چاپر در حالت عادی (سالم ) به صورت اتصال کوتاه می باشد.

تست دیودهای تغذیه

اگر در دو مرحله قبل مشکلی وجود نداشت دیودهای تغذیه لامپ را تست کنید. این دیودها وظیفه یکسو سازی برق ورودی را به عهده دارند.

تست فیوز

فیوز مدار را تست کنید. معمولاً در انواع بی کیفیت لامپ های کم مصرف فیوز وجود ندارد؛ اما در صورت وجود باید بدانید که هر فیوزی در حالت عادی اتصال کوتاه است. در غیر این صورت فیوز سوخته است و باید با فیوزی با همان مشخصات تعویض شود.

تست ترانزیستورها

ترانزیستورهای قدرت را تست کنید. این ترانزیستورها، ترانزیستورهایی با ولتاژ بالا هستند که توانایی تحمل جریان زیادی نیز دارند. این ترانزیستورها به ترتیب از ۱۳۰۰۱ تا ۱۳۰۰۹ شماره گذاری می شوند؛ که توان آنها با توجه به شماره آخر درج شده روی آنها یعنی ۱ تا ۹ زیاد تر می شود. به طوری که ترانزیستور ۱۳۰۰۹ تحمل بیشترین جریان را در این بین دارد.

برای دیدن مشخصات هر یک از ترانزیستورها به دیتاشیت آنها مراجعه نمایید.

تست مقاومت ها

مقاومت های بیس کلکتور و بیس امیتر ترانزیستورهای قدرت را تست کنید. این مقاومتها اهم کمی دارند و در صورتی که بسوزند به صورت اتصال باز خواهند بود.

تست دیود بیس امیتر

دیود های بیس و امیتر ترانزیستورهای قدرت را تست کنید. نکته مهم در مورد این دیودها این است که: به دلیل اینکه این دیودها با مقاومت سری شده اند، در بایاس موافق و مخالف از خود مقاومت نشان می دهند. به همین دلیل باید حتماً خارج از مدار تست شوند.

تست خازن صافی

خازن صافی را تست کنید. این خازن معمولاً بزرگترین قطعه مدار بالاست است. خازن صافی معمولاً ظرفیتی در حدود ۶٫۸ تا ۱۰ میکروفاراد دارد و ولتاژ آن ۴۰۰ ولت است. برای تست خازن صافی احتیاج به خازن سنج دارید. این قابلیت در بعضی از مولتی مترهای دیجیتال موجود می باشد.

تست بقیه خازن ها

خازن های دیگر مدار را تست کنید. در تست خازن با اهم متر باید مقدار بی نهایت یا اتصال باز نشان داده شود.

تست دیاک

دیاک موجود در مدار را تست کنید. برای تست دیاک، مولتی متر را در حالت تست دیود قرار می دهیم و سیم های آن را از دوطرف به دو سر دیاک متصل می نماییم. اگر در هر دو حالت اتصال باز نشان داد دیاک سالم است.

نکته مهم در تعمیر لامپ کم مصرف

نکته مهم و قابل توجه در تعمیر لامپ کم مصرف و یا هر مدار الکترونیکی دیگری این است که:

ممکن است چند عیب به طور همزمان در مدار رخ داده باشد و معمولاً این عیبها وابسته به یکدیگرند. مثلاً سوختن ترانزیستور مدار به احتمال زیاد دیودها، فیوز و مقاومتها را خواهد سوزاند. پس در تعمیر لامپ کم مصرف دقت داشته باشید که تمام مراحل ذکر شده را انجام دهید تا بتوانید عیب مدار را بیابید.

سخن آخر اینکه اگر با انجام مراحل بالا موفق به تعمیر لامپ کم مصرف نشدید، آن را دور نیندازید!؛ زیرا ممکن است قطعات آن به درد یک لامپ دیگر بخورد.

آموزش تعمیر لامپ کم مصرف – جدول نرخ تعمیرات

اگر شما قصد انجام تعمیر لامپ کم مصرف به صورت حرفه ای را دارید شاید این نرخ ها هم به دردتان بخورد:

• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۲۰۰ وات ۳۵،۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۱۵۰ وات ۲۵،۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۱۰۵ وات ۲۰،۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۹۰ وات ۱۵،۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۷۰ وات ۱۰،۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۶۰ وات ۹۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۵۰ وات ۷۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۴۰ وات ۵۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۳۲ وات ۴۰۰۰ تومان
• دستمزد تعمیر لامپ کم مصرف ۲۵ وات ۳۰۰۰ تومان