ایران شانس چندم قهرمانی در جام ملت‌هاست؟
به گزارش “دنیای صنعت برق از هم اکنون در خصوص مدعیان کسب قهرمانی نظرات مختلف به گوش رسیده و رسانه‌های معتبر در سطح جهان و آسیا گمانه‌زنی‌هایی راجع به شانس تیم‌ها برای رسیدن به قهرمانی انجام داده‌اند. گمانه‌هایی که بعضاً تعجب همگان را نیز برانگیخته است.
به منظور سنجش توان تیم‌های حاضر در جام ملتهای آسیا ۲۰۱۹ و به تبع آن گمانه‌زنی شانس تیم‌ها برای کسب عنوان قهرمانی ۱۲ معیار مختلف را برای تمامی تیم‌ها بررسی کردیم. برخی از این معیارها کمی و برخی دیگر کیفی هستند. برای سنجش معیارهای کمی برخی شاخص‌ها نظیر رنکینگ فیفا و نتایج گذشته تیم‌ها در جام ملت‌ها وجود دارد اما معیارهای کیفی که شاخصی برای سنجش آن‌ها وجود ندارد بر مبنای قضاوت کارشناسی ارزیابی شده‌اند.
این ۱۲ معیار عبارتند از عملکرد تیم‌ها در ادوار گذشته، رنکینگ فیفا، ارزش فنی مربیان، امتیاز فنی بازیکنان، تجربه حضور در ادوار مختلف، روند آماده‌سازی تیم‌ها، داشتن شخصیت قهرمانی، انگیزه، داشتن طرفدار، انسجام تیمی، سختی قرعه و مسیرحذفی و شانس صعود در ضربات پنالتی. این معیارها با شاخص‌های موجود نظیر رنکینگ فیفا یا نتایج گذشته تیم‌ها و یا با قضاوت کارشناسی رتبه‌بندی و امتیازدهی شدند که در این یادداشت به شرح آن می‌پردازیم.
ذکر این نکته ضروری است که ارزیابی انجام گرفته در یادداشت حاضر صرفاً یک ارزیابی تئوری از عوامل و معیارهای مؤثر بر قهرمانی یک تیم است. از طرفی دیگر اندازه‌گیری این معیارها به خصوص پارامترهای کیفی غالباً بر مبنای قضاوت‌های کارشناسی صورت گرفته که ممکن است با واقعیت فاصله داشته باشد.
در این ارزیابی سعی شده از حداکثر شاخص‌ها و امتیازات فوتبالی موجود در امتیازدهی به پارامترها استفاده شده و ارزیابی درستی از ۱۲ پارامتر قهرمانی صورت پذیرد. اما ورزش فوتبال در عمل همواره شاهد اتفاقات پیش بینی نشده بوده که همین موضوع آن را تبدیل به جذاب‌ترین ورزش جهان نموده است.
معیار اول – عملکرد تیم‌ها در پنج دوره گذشته
اولین معیار بررسی شده عملکرد تیم‌ها در ۵ دوره قبلی مسابقات است. در جدول زیر عملکرد ۵ دوره گذشته ۲۴ تیم آمده است.
عملکرد تیم‌ها در دوره‌های گذشته می‌تواند یک معیار مناسب برای ارزیابی توان فنی تیم‌ها در کسب قهرمانی باشد. چنانچه بر مبنای جدول فوق عناوین کسب شده تیم‌ها را امتیازبندی نماییم شاخص عملکرد تیم‌ها در ۵ دوره گذشته محاسبه خواهد شد. ژاپن با ۳ قهرمانی در ۵ دوره پرافتخارترین تیم است. کره جنوبی با یک نایب قهرمانی و سه سومی در رده دوم قرار گرفته و عراق با یک قهرمانی و یک عنوان چهارمی سوم است. تیم ملی کشورمان با یک عنوان سومی و چهار بار حذف در مرحله یک چهارم نهایی در ۵ دوره در رده ششم قرار دارد.
معیار دوم – رنکینگ فیفا
رنکینگ فیفا شاخصی است که به صورت ماهانه برای تیم‌های ملی عضو فیفا بر اساس امتیاز بازی‌های رسمی و دوستانه که در تقویم فیفا قرار دارد مطابق دستورالعمل مشخص این فدراسیون جهانی محاسبه می‌شود.
چنانچه رنکینگ فیفا را که بر مبنای بازی‌های رسمی و تدارکاتی تیم‌ها محاسبه می‌شود ملاک توان فنی تیم‌ها قرار دهیم می‌توانیم امتیازی را از ۰ تا ۱۰ برای تیم‌ها در نظر بگیریم. یمن که در پایین‌ترین رتبه قرار دارد امتیاز صفر و ایران که در بالاترین رده این جدول است امتیاز ۱۰ می‌گیرد. دیگر تیم‌ها نیز به همین نسبت امتیازدهی می‌شوند.
معیار سوم – تجربه حضور در ادوار قبلی
بدیهی است تجربه حضور در چنین تورنمنت‌های بزرگی شانس تیم‌ها را برای کسب موفقیت افزایش می‌دهد لذا تیم‌های دارای بیشترین حضور در جام بالاترین امتیاز را می‌گیرند. ایران و کره جنوبی با ۱۳ دوره حضور بیشترین تجربه و تیم‌های فیلیپین، یمن و قرقیزستان پیش از این هیچگاه در این جام شرکت نکرده‌اند. -جدول امتیازدهی فاکتور تجربه به شرح زیر است:
معیار چهارم – شخصیت قهرمانی
این فاکتور بر مبنای قضاوت کارشناسی و بررسی عملکرد تیم‌ها در ادوار گذشته به دست آمده است.
در بسیاری از تورنمنت‌های معتبر به وفور اتفاق افتاده که تیم‌های کم تجربه‌تر توانسته‌اند بهترین نتایج را بگیرند. در آسیا بهترین مثال این موضوع تیم‌هایی مانند ایران، استرالیا، ژاپن و عربستان هستند. عربستان در دو دوره نخست حضور خود قهرمان آسیا شد که نشان از شخصیت قهرمانی این تیم دارد. استرالیا تنها در سه بار حضور ۲ بار به فینال رسیده و ژاپن در ۴ دوره حدفاصل سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ سه بار قهرمان آسیا شده است. بنابراین چنین تیم‌هایی در فاکتور شخصیت قهرمانی طبعاً امتیاز بالاتری نسبت به دیگر تیم‌ها دارند. تیم ملی ایران نیز در اولین حضور خود در سال ۱۹۶۸ نه تنها توانست قهرمان آسیا شود بلکه موفق به تکرار آن در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ نیز شد اما عملکرد ایران در ۱۰ دوره بعد از آخرین قهرمانی باعث شده امتیاز بالایی برای معیار شخصیت قهرمانی به ایران تعلق نگیرد. در حال حاضر تیم‌هایی نظیر کره جنوبی و ایران علیرغم ارائه بازی‌های درخشان در برخی ادوار به ترتیب ۵۹ و ۴۳ سال است که در حسرت قهرمانی این تورنمنت هستند. مثال دیگر تیم ویتنام است که علیرغم شانس کم برای رسیدن به مراحل بالا با توجه به اینکه اخیراً به قهرمانی سوزوکی کاپ آسیا (مسابقات کشورهای عضو آسه‌آن) رسیده در این ارزیابی از نظر شخصیت قهرمانی امتیاز بالاتری نسبت به سایر تیم‌های کم شانس دریافت کرده است.
معیار پنجم – مربی
نقش یک مربی کاربلد با هوش هیجانی بالا را نمی‌توان در قهرمان شدن یک تیم در تورنمنت‌های فشرده مانند جام ملتهای آسیا نادیده گرفت. مارچلو لیپی با عناوین و افتخارات فراوان در رده‌های ملی و باشگاهی در صدر لیست بهترین مربیان جام قرار دارد. اریکسون، کوپر، زاکرونی و کی‌روش در رده‌های بعدی این لیست هستند. مربیان کم تجربه، جوان و بومی کره شمالی و ترکمنستان در قعر این جدول هستند.
معیار ششم – بازیکنان
هر تیمی تعداد بازیکن بیشتری در لیگ‌ها و تیم‌های باشگاهی معتبر دنیا داشته باشد در این ارزیابی امتیازی بیشتری گرفته است. از این حیث کره جنوبی و استرالیا که بیشترین بازیکن را در لیگ‌های اروپایی و تیم‌های درجه یک لیگ‌های اروپایی دارند در صدر این جدول قرار گرفته‌اند و در قیاس با آن‌ها سایر تیم‌ها امتیازدهی شده‌اند.
معیار هفتم – روند آماده‌سازی تیم‌ها
برای بررسی این معیار اردوهای تدارکاتی در طول سال و بازی‌های دوستانه‌ای که تیم‌ها برگزار کرده‌اند را سنجیده‌ایم. برگزاری بازی‌های تدارکاتی درجه یک در روزهای فیفا و تعدد این بازی‌ها در سال ۲۰۱۸ برای دو تیم عربستان و قطر باعث شد این دو تیم بیشترین امتیازات فاکتور روند آماده‌سازی را به خود اختصاص دهند. تیم‌های کره جنوبی ژاپن و چین نیز از این حیث شرایط مساعدی در سال ۲۰۱۸ داشتند. برای تیم ایران در این ارزیابی امتیاز ۶ در نظر گرفته شد.
معیار هشتم – انگیزه
نایب قهرمانی دروه قبل و قهرمانی بازی‌های آسیایی نشان داد فوتبال کره جنوبی با در اختیار داشتن پیش‌شرط‌های لازم در مسیر موفقیت گام بر می‌دارد. از این رو بالاترین امتیاز فاکتور انگیزه را به این تیم اختصاص دادیم. ژاپن همیشه مدعی، امارات میزبان و ایران از این حیث جزو تیم‌های با انگیزه این جام هستند.
معیار نهم – هواداران
یکی از مهمترین معیارهای موفقیت تیم‌ها در یک تورنمنت بهره‌مندی از هواداران است. با توجه به برگزاری رقابت‌ها در امارات تیم‌های غرب آسیا عموماً شرایط بهتری نسبت به رقبای شرقی دارند. اما این فاکتور صرفاً هوادارانی را که از طریق حضور در ورزشگاه بازی‌های تیم کشورشان را تماشا می‌کنند در نظر نگرفته و تماشای تلویزیونی و فعالیت‌های در شبکه‌های اجتماعی را نیز منظور کرده است.
معیار دهم – انسجام تیمی
روحیه کار گروهی و انسجام تیمی از فاکتورهای موفقیت یک تیم فوتبال است. بارها دیده شده تیم‌های بدون ستاره صرفاً با اتحاد، انسجام و انجام درست کار گروهی توانسته‌اند به مراتب بالای یک تورنمنت برسند. این معیار با قضاوت کارشناسی مطابق جدول ذیل امتیازدهی شد.
معیار یازدهم – سختی قرعه و مسیر حذفی
در این معیار اولاً سختی گروه‌ها برای هر یک از تیم‌ها در نظر گرفته شده و ثانیاً مسیر آن‌ها در مرحله حدفی برای رسیدن به قهرمانی. دو سرگروه گروه‌های A و D مسیر مناسب‌تری در مرحله حذفی دارند و سپس صدرنشینان گروه‌های B و C مسیر به نسبت متوسطی دارند. سرگروه‌هایE و F کار دشوارتری برای رسیدن به فینال مسابقات دارند. بالطبع قرعه و مسیر آسان‌تر امتیاز بیشتری در این ارزیابی کسب کرده است.
معیار دوازدهم – شانس در ضربات پنالتی
با بررسی تمام مسابقاتی که در جام ملت‌ها به ضربات پنالتی کشیده شده و موفقیت یا ناکامی تیم‌ها در ضربات پنالتی می‌توان ضریب خوش شانسی تیم‌ها را مشخص نمود. با احتساب دور مقدماتی جام ملت‌ها، در مجموع ۲۶ بازی به ضربات پنالتی کشیده شده است. عربستان با ۴ برد از مجموع ۴ بازی و ایران با ۶ شکست در ضربات پنالتی به ترتیب خوش‌شانس‌ترین و بدشانس‌ترین تیم‌ها هستند.
برای تیم‌هایی که تاکنون ضربات پنالتی را تجربه نکردند امتیاز متوسط ۵ در نظر گرفته شده است. ایران و اردن در قعر این جدول قرار دارند.
مجموع امتیازات
بعد از امتیازدهی به معیارهای دوازده‌گانه امتیازات کسب شده برای هر معیار را بایکدیگر جمع نموده تا شاخص شایستگی تیم‌ها برای کسب عنوان قهرمانی به دست آید. جدول زیر مجموع امتیازات تیم‌ها را در ارزیابی ۱۲ معیار قهرمانی در جام ملتهای آسیا نشان می‌دهد. در این جدول به ترتیب کره جنوبی، ژاپن، ایران امارات، عربستان و استرالیا شش شانس نخست کسب عنوان قهرمانی هستند.
در این مقاله به ارزیابی پارامترهای مؤثر در کسب قهرمانی برای ۲۴ تیم حاضر در جام ملتهای آسیا پرداختیم. دوازده پارامتر فوق توسط شاخص‌های کمی موجود و یا نظرات و قضاوت‌های کارشناسی امتیازدهی شدند و با محاسبه مجموع امتیازات شاخصی را برای تخمین شانس کسب قهرمانی تیم‌ها به دست آوردیم. بر مبنای این ارزیابی تیم ملی ایران بعد از دو تیم کره جنوبی و ژاپن شانس سوم کسب عنوان قهرمانی قلمداد می‌شود.
