کامپیوتر
مادربورد کامپیوتر
بُردِ مادر یا مادر برد یا برد اصلی ( Mainboard or Motherboard) تخته مداری الکتریکی است که بخش‌های گوناگون رایانه مانند واحد پردازنده مرکزی، حافظه دسترسی اتفاقی(RAM) و… بر روی آن سوار می‌شوند و قطعه‌های بسیار کاربردی و مهم دیجیتالی نظیر بایوس (BIOS) در آن قرار گرفته‌اند. در کامپیوترهای اپل آن را برد منطقی می‌نامند.
مادربرد اصلی‌ترین بخش یک رایانه به‌شمار می‌رود و کار آن کنترل کردن پردازشگر مرکزی و ارتباط دادن آن با قسمت‌های دیگر است. خود پردازشگر با هیج کدام از ابزار آلات بیرونی ارتباط مستقیم ندارد و همان‌طور که از نامش پیداست تنها یک پردازنده‌است.
ارتباط پردازشگر با ابزار خارجی (به جز در موارد معدود) توسط بایوس (BIOS) انجام می‌گیرد و در حقیقت بین پردازشگر و ورودی/خروجی‌ها همواره یک مدار واسط وجود دارد.
۱- اجزاء
۲- چیپ ست مادربردها
۳- سازندگان اصلی مادربورد
اجزاء
ساختار ظاهری مادربورد شامل مجموعهٔ از قطعات الکترونیکی مانند خازن، ترانزیستور، مقاومت، دیود، آی‌سی و ورودی‌هایی است که روی یک برد الکترونیکی بزرگ چند لایه از جنس سیلیسیم و درصد کمی از چوب قرار می‌گیرند. روی صفحه مادربورد چندین خط به رنگ‌های متفاوت دیده می‌شود که همه قطعات را به هم متصل می‌سازد و به آنها اصطلاحاًباس می‌گویند.
برای کل کامپیوتر، مادربورد، زیربنای اطلاعات و قدرت است. شکل و اندازه مادر بورد در طرحهای ان‌ال‌ایکس و آ تی‌ایکس می‌باشد که دومی بیشتر رایج‌تر است. یکی از تراشه‌های مادربورد، سوپر آی/اُ است که دیسک‌های کمکی، صفحه کلید، ماوس و قسمت‌های سریال و چاپگر را کنترل میکند.
به تراشهٔ سوپر آی/اُ بعلاوهٔ دو تراشهٔ دیگر به نام‌های پل شمالی و پل جنوبی، چیپ ست مادربرد گویند که مبنای بسیار خوبی جهت مقایسه مادربردها می‌باشد. از چیپ ستهای معروف به کار رفته در مادربردهای امروزی می‌توان اینتل(intel)، ای‌ام‌دی(amd)، ویا و… را نام برد.
روی مادر برد، یک باتری به نام باتری بایوس (به انگلیسی CMOS battery) وجود دارد. وظیفه این باتری تغذیه مادربورد برای نگهداری و محاسبه زمان و تاریخ سیستم، در مدتی که سیستم خاموش است می‌باشد.
در مادربورد حافظه‌ای محدود و فقط خواندنی به نام سی موس (به انگلیسی CMOS)وجود دارد که اطلاعات فنی اجزای سخت‌افزاری و الکترونیکی کامپیوتر را در خود نگه می‌دارد. در هنگام بوت شدن سیستم، این حافظه اطلاعات حیاتی و تکنیکی لازم را دربارهٔ کامپیوتر به سیستم می‌دهد تا تمامی اجزای سخت‌افزاری به درستی شناخته و هماهنگ شوند.
هر مادربردی دارای یک چیپ ست است. چیپ ست نوع پردازنده قابل قبول توسط مادربرد، نوع و ظرفیت رم و دستگاه‌های بیرونی و درونی قابل پشتیبانی توسط کامپیوتر را مشخص میکند. چیپست‌ها از نظر امکانات، بازدهی و پایداری بسیار متفاوت اند و بنابراین گزینه ای بسیار حیاتی در انتخاب مادربرد به حساب می‌آیند. متخصصان خوب، شناخت خوبی از چیپست‌ها دارند.
چون چیپست ارتباط بین پردازنده و دیگر دستگاه‌های روی سیستم را ساده‌تر میکند، چیپ‌های درون آن تقریباً در وسط مادربرد قرار می‌گیرند. بسیاری از چیپست‌های امروزی به صورت دو چیپ اصلی با نام‌ها (Southbridge و Northbridge) ساخته می‌شوند.
چیپ Northbridg روی مادربردهای بر اساس اینتل به پردازنده کمک میکند تا با رم کار کند. روی مادربردهای بر اساس AMD ارتباط کارت تصویر را فراهم میکند چون کنترل گر حافظه درون CPU قرار دارد. چیپ‌های فعلی Northbridge کارهای زیادی انجام می‌دهند و بسیار گرم می‌شوند و باید هیت‌سینک و فن خاص خود را داشته باشند.
از طرف دیگر Southbridge برخی از دستگاه‌های توسعه و درایوهای ذخیره‌سازی حجیم مانند هارد درایوها را پشتیبانی میکند. بسیاری از چیپ‌های Southbridge نیازی به خنک‌کنندگی اضافی ندارند و این چیپ‌ها می‌توانند فقط توسط هیت سینک خنک شوند. بدین ترتیب Southbridge محلی مناسب برای دیدن سازنده چیپست است.
سازندگان اصلی مادربورد
-
-
ایسوس (ASUS)
-
گیگابایت تکنولوژی (Gigabyte)
-
ام‌اس‌آی(MSI)
-
ای‌سی‌اس (سیستم‌های رایانه‌ای اِیلیت‌گروپ) (ECS)
-
اینتل (Intel)
-
اِی‌اِس‌راک (ASRock)
-
فاکس‌کان (Foxconn)
-
زوتاک (Zotac)
-
ای‌وی‌جی‌اِی (eVGA)
-
بایو استار (BioStar)
-
دی‌اف‌آی (DFI)
-
جت‌وی (JETWAY)
-
سوپرمایکرو (Supermicro)
-
ایسر (Acer)
-
ایکس‌اف‌ایکس (XFX)
-
ابیت (Abit)
-
سویو (SOYO)
-
اپاکس (Epox)
-
آلباترون (ALBATRON)
-
سولتک (Soltek)
-
چِین‌تک (Chainteck)
-
ای‌اوپن (AOpen)
-
نام قطعات و اجزای تشکیل دهنده‌ی مادربرد
یکی از مهمترین قطعات سخت افزاری سیستم مادربرد یا برد اصلی می باشد، سایر قطعات سخت افزاری توسط سیم به آن متصل می شوند یا به صورت مستقیم بر روی برد اصلی سوار می شوند، هر قطعه جای مشخصی بر روی مادربرد دارد در ادامه با دنیای صنعت برق همراه باشید تا این قطعه مهم را بیشتر بشناسیم و با هم به مرور اجزای آن بپردازیم.
در این مقاله قصد داریم اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده‌ی یک کامپیوتر که در حقیقت همان قطعات سوار شده روی مادربرد هستند را با هم بررسی کنیم، هر کدام از این اجزا وظیفه‌ی بسیار مهمی را بر عهده دارند، به عنوان مثال CPU یا RAM که در کنار هم واحد پردازش کامپیوتر را تشکیل می‌دهند دو مورد از این قطعات بسیار مهم هستند که در ادامه با آنها و محل قرارگیریشان روی مادر برد آشنا می‌شویم، اما بیایید در ابتدا کمی بیشتر با برد اصلی کامپیوتر (Mother Board) آشنا شویم، برای آشنایی با قطعات داخل کیس کامپیوتر این مقاله را مطالعه نمایید.
وظیفه اصلی مادربرد ایجاد ارتباط میان تمام قطعات سخت افزاری سیستم می‌باشد، سی پی یو، رم(ها)، هارد، پورت‌ها، واحدهای ورودی و خروجی، درایو سی‌دی و دی‌وی‌دی، کارت گرافیک، کارت صدا و… همه و همه به مادربرد متصل می‌شوند، پس می‌توانیم نتیجه بگیریم بدون این قطعه رایانه روشن نخواهد شد.
لطفا قبل از هر اقدامی به نکات زیر توجه نمایید:
-
به هیچ وجه کیس کامپیوترتان را هنگامی که دستگاه به برق متصل است باز نکنید.
-
در صورتی که قصد دارید برای بار اول کیس را باز کنید و با قطعات داخل آن آشنا شوید بهتر است از یک فرد با تجربه کمک بگیرید.
-
اگر قصد دارید قطعات سخت افزاری داخل کیس را از نزدیک مشاهده کنید سعی کنید قطعات را از لبه آنها به دست بگیرید، این قطعات بسیار حساس هستند و الکتریسیته ساکن دست میتوانید به آنها آسیب برساند.
-
در صورت باز کردن قطعات بهتر است آنها را بروی یک سطح چوبی قرار دهید، قرارگیری این قطعات بر روی فرش یا فلز میتواند به آنها آسیب برساند.
-
به هیچ وجه سعی نکنید قطعات را با فشار از جای خود خارج کنید.
می توانید نمای کلی برد اصلی را در تصویر زیر مشاهده کنید :
حال به توضیح هر یک از این اجزا میپردازیم:
اسلات‌های پی‌سی‌آی (PCI)
این اسلات‌ها برای اتصال کارت‌های صدا، مودم، تلوزیون، شبکه و… مورد استفاده قرار می‌گیرند، تعداد آنها در مادربردهای مختلف متفاوت است، کلمه‌ی Slot در زبان انگلیسی به معنای شکاف است، بنابراین از این به بعد هرجا از کلمه‌ی اسلات استفاده کردیم منظورمان شکافی‌است که یک قطعه سخت‌افزاری را در خود جای می‌دهد.
اسلات‌های پی‌سی‌آی (PCI)
اسلات کارت گرافیک (AGP یا PCI Expres)
این اسلات برای اتصال کارت گرافیک مورد استفاده قرار می گیرد، در برخی از بردها پردازنده گرافیکی به همراه مادربرد وجود دارد، به همین دلیل ممکن است این اسلات را بر روی آنها نبینید، لازم به توضیح اضافه نیست .
اسلات کارت گرافیک (AGP یا PCI Expres)
اتصال فن سی‌پی‌یو (cpu)
این بخش برای ارتباط فن پردازنده با برد اصلی به کار می‌رود، سیم فن سی‌پی‌یو (cpu) به این قسمت متصل می‌شود.
اتصال فن سی‌پی‌یو
باتری پشتیبان
این باتری در زمانی که کامپیوتر خاموش است برق مورد نیاز ساعت سیستم و تنظیمات بایوس را جهت بوت شدن رایانه تامین میکند، این امکان وجود دارد که با خارج کردن این باتری تنظیمات بایوس سیستم ریست شود یا حتی پسورد ورود به ویندوز غیر فعال شود!
باتری پشتیبان
ورودی‌های یو‌اس‌بی
اگر به پنل جلویی کیس خود دقت کنید احتمالا چند پورت یو‌اس‌بی (usb) را آنجا خواهید یافت، این پورت‌ها توسط این قسمت به برد اصلی متصل می‌شوند.
ورودی‌های یو‌اس‌بی
اسلات‌های ساتا (Sata)
این اسلات برای اتصال کابل ساتا به مادربرد استفاده می شود، این کابل را میتوانید همراه هارد یا درایو سی دی و دی وی دی خود بیابید، معمولا ۴ عدد از این اسلات‌ها بر روی برد اصلی قرار دارد که به ترتیب اولویت با شماره‌های ۰، ۱، ۲ و ۳ بر روی برد مشخص شده.
اسلات‌های ساتا (Sata)
پل‌های مادربرد (Motherboard Bridge)
چیپست و پل‌های مادربرد مانند مغز این قطعه عمل می کنند، این قطعات وظیفه کنترل و ایجاد هماهنگی بین سایر قطعات روی برد اصلی را بر عهده دارند.
پل‌های مادربرد (Motherboard Bridge)
پنل جلوی کیس
این بخش برای اتصال سیم‌های بدنه کیس (مانند چراغ‌های جلوی پنل و کلید پاور و ریست) به مادربرد تعبیه شده، بسته به نوع برد و کیس، ظاهر و تعداد متفاوتی خواهد داشت.
پنل جلوی کیس
اسلات آی‌دی‌ای (IDE)
همانگونه که از نام این بخش پبداست برای اتصال کابل آی دی‌ای به برد اصلی استفاده می شود، این کابل را می توانید در بعضی از هارد‌ها یا درایوهای CD و DVD قدیمی‌تر ببینید.
اسلات آی‌دی‌ای (IDE)
ورودی پاور
این ورودی برای اتصال سیم خروجی منبع تغذیه به برد استفاده می شود، در واقع برق مورد نیاز مادربرد و تعدادی از قطعات روی آن توسط این بخش تامین می شود.
ورودی پاور
اسلات‌های رم (RAM)
این بخش برای اتصال رم به برد اصلی استفاده می شود، بسته به نوع مادربرد تعداد متغیری از آنها روی برد قرار دارد.
اسلات‌های رم (RAM)
سوکت سی‌پی‌یو (ZIF Socket)
مهمترین بخش را می‌توان سوکت CPU نامید این قسمت بسیار حساس است و نباید هیچگونه فشاری به آن وارد شود، این سوکت دارای چند گیره است که با استفاده از آنها باید CPU را در جای خود ثابت کرد و سپس فن را روی آن قرار داد، معمولا در مادربرد کامپوترهای خانگی تنها یک اسلات برای اتصال سی‌پی‌یو قرار دارد ولی در رایانه‌ها قدرتمند‌تر مانند سرورها چند سوکت تعبیه شده است.
سوکت سی‌پی‌یو (ZIF Socket)
نگه دارنده‌ی فن و هیت‌سینک
این بخش برای اتصال پایه‌های فن و هیت سینک (گرماگیر – خنک کننده) به برد استفاده می شود، البته قبل از آن باید سی‌پی‌یو CPU را در جای خود قرار دهید.
نگهدارنده‌ی فن و هیت‌سینک
پورت‌های اکسترنال (خارجی)
این پورت‌ها را می توانید در پشت کیس خود مشاهده کنید، هنگامی که شما سیم مانیتور یا پرینتر را به کیس متصل می کنید در واقع دارید آنها را مستقیما به برد اصلی مرتبط می کنید.
پورت‌های اکسترنال (خارجی)
توجه: تعدادی از اصلی ترین اسلات‌ها را با هم مرور کردیم، بسته به نوع رایانه و مادربرد این بخش‌ها می توانند در تعداد و اشکال یا رنگ‌های متفاوتی باشند اما ما سعی کردیم آنها را در عمومی‌ترین حالت برای شما معرفی کنیم.
در ادامه تصویر تعدادی MotherBoard برای شما قرار داده شده، سعی کنید محل قرار گیری اجرای مختلف را تشخیص دهید:
همان گونه که مشاهده کردید مادربردها در اشکال و رنگ‌های مختلفی وجود دارند، به تمام این‌ها برد اصلی لپ تاپ‌ها را نیز اضافه کنید!
در تصویر زیر شما یک مادربرد لپ تاپ را می بینید:
همان گونه که مشاهده می کنید ظاهر اصلی آن همانند برد یک رایانه رومیزی است با این تفاوت که اسلات‌های بر جسته در این مادربرد وجود ندارد و سعی شده تا حد امکان مسطح طراحی شود.
مهارت‌هایی که باید با خواندن این مقاله کسب کرده باشید:
-
مادربردهای مختلف را بشناسید.
-
محل قرار گیری قطعات را برروی مادربرد بدانید.
