نوروپلاستیسیتی بیان می‌کند که شما می‌توانید مغز خود را با تعویض محرک‌های آن، تغییر دهید. این محرک‌ها شامل محیط اطراف، رفتار، الگوهای فکری و دیگر قسمت‌های بدن که بر آن تأثیر دارند، می‌شوند. این ایده خیلی قدیمی است. نخستین بار در سال ۱۸۹۰ بود که این اصطلاح و این مفهوم که مغز پس از دوران بلوغ قابل تغییر است، توسط ویلیام جیمز در اصول روانشناسی استفاده شد. حال به سبب معرفی تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی (fMRI) می‌توانیم تأثیر محرک‌های مختلف را کاملا بررسی کنیم. برخی از راه‌های تغییر مغز چیست؟

تأثیرات مدیتیشن

تاکنون پژوهش‌های بسیاری در مورد تأثیر مدیتیشن بر احوال ذهنی انجام شده است.

مبارزه با بیماری‌های ذهنی به اندازه داروها: مطالعه‌ای که توسط مدرسه سلامت عمومی جان هاپکینز انجام شد، تأثیر مدیتیشن بر مشکلات سلامتی روانی را آزمایش کرد. یافته‌های این پژوهش حاکی از این بودند که مدیتیشن اضطراب را به میزان ۰.۳۸، افسردگی را به مقدار ۰.۳ و درد را ۰.۳۳ درصد کاهش داده است. این اعداد و ارقام خیلی بزرگ نیستند؛ اما نشان می‌دهند مدیتیشن به‌اندازه‌ی داروهای ضد افسردگی یا ورزش مؤثر است. بنابراین پزشک‌ها ابزار دیگری در اختیار دارند و می‌توانند آن را به کسانی که نمی‌توانند ورزش کنند یا نمی‌خواهند دارو مصرف کنند، پیشنهاد دهند.

افزایش ماده‌ی خاکستری و مبارزه با پیری: پژوهشی در ژورنال فرانتیرز آو سایکولوژی نشان می‌دهد که مدیتیشن می‌تواند حجم ماده‌ی خاکستری را به نحو مشخصی در مغز افزایش دهد. فلورین کرت، پژوهشگر پسادکتری دانشگاه کالیفرنیا و از نویسندگان این مقاله می‌گوید:

سارا لازار، نوروساینتیست بیمارستان عمومی ماساچوست و دانشکده پزشکی‌ هاروارد، دریافته است که در قشر جلویی مغز افراد ۵۰ ساله‌ای که مدیتیشن کرده‌اند، به‌اندازه‌ی انسان‌های ۲۵ ساله، ماده خاکستری وجود دارد. ما در جهانی هستیم که پژوهشگران تخمین می‌زنند تا سال ۲۰۵۰، ۱۱۵ میلیون نفر از مردم از زوال عقلی رنج خواهند برد. بنابراین مدیتیشن می‌تواند درمان وابسته و غیر دارویی برای این دسته از افراد باشد.

کاهش خودخواهی: مطالعه‌ای که در دانشگاه ییل انجام شد، نشان داد که مدیتیشن فعالیت شبکه‌ی حالت پیش‌فرض را کاهش می‌دهد. شبکه‌ی حالت پیش‌فرض، بخشی از مغز و مرتبط با تفکرهای پراکنده است که معمولا به افکار مربوط به خود منجر می‌شود. در افراد باتجربه در مدیتیشن، این بخش تقریبا غیر فعال است. آن‌ها سطح تمرکز، دوست داشتن، مهربانی و آگاهی بدون انتخاب از اطراف را از طریق روش‌های خاص مدیتیشن افزایش می‌دهند. در جهانی که خودپسندی آن را اداره می‌کند، مدیتیشن راهی است که حضور دیگران را به خود یادآوری کنیم.

غلبه بر اعتیاد به سیگار: مطالعه‌ای در دپارتمان روانشناسی دانشگاه تگزاس نشان داد که دو هفته آموزش مدیتیشن در افراد سیگاری (در کل ۵ ساعت)، تا ۶۰ درصد میزان سیگار کشیدن آن‌ها را کاهش می‌دهد و تأثیری بسیار خوب بر خودکنترلی افراد دارد. میلیون‌ها نفر سالانه به سبب مصرف سیگار جان خود را از دست می‌دهند و صدها دلار صرف درمان‌های متنوع می‌شود. مدیتیشن راهی رایگان برای حفظ جان و پول افراد است.

ورزش چه فایده‌ای برای شما دارد؟

ورزش‌های هوازی معمول (ورزشی که باعث می‌شود عرق کنید و ضربان قلبتان بالا رود) اندازه‌ی هیپوکامپوس(منطقه‌ای از مغز که با حافظه‌ی کلامی و یادگیری در ارتباط است) را افزایش می‌دهد. می‌دانیم که ورزش کردن تأثیرات ذهنی مثبتی دارد. پژوهشی در دانشگاه بریتیش کلمبیا، از نخستین پژوهش‌هایی است که نشان داده ورزش منظم با شدت متوسط برای ۶ ماه یا یک سال باعث افزایش حجم قسمت‌های مشخصی از مغز می‌شود. دکتراسکات مک‌گینز، متخصص مغز و اعصاب در بیمارستان بریگام و مدرس نورولوژی در دانشکده پزشکی ‌هاروارد، می‌گوید هر ورزشی منجر به این نتیجه نمی‌شود. این پژوهش مشخص کرده است که ورزش‌های مقاومتی و ورزش‌های تعادلی یا تقویت ماهیچه‌ها، نتیجه‌ی یکسانی ندارند.

ورزش کردن از بسیاری جهات به مغز سود می‌رساند. مثلا عامل‌های رشد را فعال می‌کند. این عامل‌ها مواد شیمیایی موجود در مغز هستند و به سلامت سلول‌های مغزی، رشد رگ‌های خونی و ساخت سلول‌های مغزی جدید کمک می‌کنند. ورزش احساسات و الگوهای خواب را با کمک به کاهش استرس و اضطراب بهبود می‌بخشد (همه‌ی این موارد بر قدرت شناختی شما تأثیر می‌گذارد). بهترین قسمت مطالعه‌ی دانشگاه بریتیش کلمبیا این است که بر یکی از ساده‌ترین روش‌های ورزش متمرکز بوده است: پیاده‌روی. کسانی که در این مطالعه مشارکت کردند، نتایج را در طی پیاده‌روی‌های ساعتی و دو بار در هفته به دست آوردند. پیشنهاد می‌شود که شما هم ۱۵۰ دقیقه در هفته را به ورزش متوسط اختصاص دهید؛ روزی ۲۱ دقیقه.

فعالیت بدنی، مغز شما را هم قوی می‌کند. این یک فعالیت برد-برد است.