برق خودرو به زبان ساده | سیستم جرقه زنی موتور | برق خودرو
برق خودرو به زبان ساده
سیستم جرقه زنی موتور و خرابی آن
وظیفه موتور ماشین در خودروهای بنزینی سبک (مانند پژو (۲۰۶ تیپ ۲،۳،۵، SD، ۴۰۵ پارس) سمند، تندر ۹۰ (ال۹۰) و پراید) تبدیل انرژی شیمیایی بنزین به نیروی محرکه ماشین است. سیستمهای زیر با همکاری یکدیگر، موتور را قادر به انجام وظیفه خود می کنند:
سیستم سوخت رسانی، سیستم تامین هوا، سیستم خنک کننده موتور، سیستم روغنکاری موتور، سیستم جرقه زنی شمع، سیستم خروج دود از محفظه احتراق.
در این مقاله وظیفه قسمتهای مختلف سیستم جرقه زنی موتور و علائم خرابی آنها آورده شده است.
طرز کار سیستم جرقه زنی موتور
منفجر کردن مخلوط متراکم شده بنزین و هوا بعهده سیستم جرقه زنی موتور است، که در لحظه مناسب در هر کدام از سیلندرها باید انجام شود.
سیستم جرقه زنی موتور از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
شمع: قطعه ای است که در یک سر آن دو الکترود تعبیه شده و در محفظه احتراق قرار دارد و با دریافت جریان برق از کوئل جرقه می زند.
وایر شمع (در صورت وجود): جریان برق ولتاژ بالای کوئل، از طریق سیم هایی با عایق قوی به شمع منتقل می شود که وایر (Wire) نام دارند.
در برخی موتورها وایر وجود ندارد و کوئل مستقیما بالای شمعها قرار دارد و برق را به آنها منتقل می کند. در این موتورها ارتباط بین کوئل و شمعها عایق بندی شده است تا برق به بدنه خودرو منتقل نشود.
کوئل: برق ۱۲ ولت را به حدود ۷۰۰۰ ولت تبدیل می کند تا جرقه در مخلوط متراکم شده محفظه احتراق، بتواند بین دو الکترود شمع ایجاد شود و در زمانبندی خاصی آن را از طریق وایر به شمع هدایت می کند.
سیم کشی کوئل: سیمهای هستند که تغذیه برق کوئل و فرمانهای ECU را به آن منتقل می کنند.
https://fapool.ir/file/54548/?ref=sbargh.ir
طرز کار سیستم جرقه زنی موتور
به محض استارت خوردن خودرو و چرخش میل لنگ، فرآیند مکش هوا و تزریق سوخت آغاز می شود.
در هر یک از سیلندرها، مرحله ای وجود دارد که که در آن مخلوط بنزین و هوا متراکم شده و آماده انفجار است دراین لحظه، با جرقه شمع که ولتاژ بالایی دارد، انفجار صورت می گیرد.
تشخیص اینکه در چه زمانی، و در کدام سیلندر، موقع مناسبی برای جرقه زدن است، از طریق سنسور موقعیت میل لنگ به ECU مخابره می شود.
ECU با دریافت اطلاعات از سنسور موقعیت میل لنگ، جریان برق را (از طریق سیم کشی کوئل) به کوئل القاء می کند و جرقه در زمان مناسب در هر یک از سیلندرها زده می شود.
https://fapool.ir/file/53802/?ref=sbargh.ir
علائم خرابی سیستم جرقه زنی موتور
در صورت خرابی سیستم جرقه زنی، موتور معمولا تک کار می کند، ریپ می زند، شدیدا می لرزد و یا صدای “پت پت” از اگزوز می دهد.
در صورتیکه سیستم جرقه زنی موتور درست کار نکند به ترتیب زیر عمل می کنیم:
۱- اگر موتور ریپ بزند، در حالت روشن، یکی یکی وایر را از سر شمعها جدا کرده و تا فاصله ۱ یا ۲ سانتی متری نگاه می داریم، در صورت سالم بودن هر کدام از وایرها، و خروجی برق مربوطه از کوئل، باید صدای جرقه از آن وایر شنیده شود.
اگر برای یک یا چند وایر صدای جرقه شنیده نشد، سر دیگر آنها را از سمت کوئل جدا می کنیم و در فاصله ۱ یا ۲ سانتی متری قرار می دهیم. در اینصورت:
الف) اگر صدای جرقه شنیده شود، وایر خراب است و باید تعویض شود. در صورتیکه عایق وایر مشکل داشته باشد، اصطلاحا سیستم دچار برق دزدی می شود، و یا جریان برق منتقل نمی شود.
https://fapool.ir/file/52996/?ref=sbargh.ir
وایر شمع معمولا هر ۶۰ هزار کیلومتر و شمع ها بین ۲۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر باید تعویض شوند.
ب) اگر صدای جرقه شنیده نشود، کوئل خراب است و در این خروجی برق نمی دهد.
در صورتیکه یکی از خروجی های کوئل برق درستی را هدایت نکند، با احتمال زیاد می توان گفت که مشکل از کوئل بوده و باید تعویض شود.
اگر کوئل (مانند موتور پژو ۲۰۶) وایر نداشت، بجای این تست ها، می توانید کوئل را با یک نمونه سالم تعویض کنید و ببینید که مشکل حل شده یا خیر؟
۲- اگر همه وایرها صدای جرقه داشتند، شمعها را تعویض کنید و بررسی کنید که آیا مشکل حل شده یا خیر؟
۳- مواردی وجود دارد که موتور در حالت درجا خوب کار می کند ولی در حال حرکت و پر کردن گاز، خصوصا در دنده سنگین، ریپ لحظه ای می زند و درست می شود. در این حالت با احتمال بیشتر وایر شمع، سپس شمع و با احتمال کمتر می توان گفت که کوئل مشکل دارد.
علت خرابی در سیستم جرقه زنی موتور
کارکرد بالای موتور و استهلاک طبیعی قطعات برقی و جرقه زنی.
نامرغوب بودن قطعات و آب خوردن قطعات در حین موتور شویی می تواند منجر به خرابی در سیستم جرقه زنی موتور شود.
عملگرهای موتور و علائم خرابی آنها
قطعات برقی موتور سه دسته اند:
۱- سنسورها: اطلاعاتی نظیر دما، فشار و … را به ECU مخابره می کنند، مثلا سنسور دمای آب رادیاتور.
۲- عملگرها: قطعاتی هستند که فرمانهای ECU را اجرا می کنند، مثلا انژکتور نوعی عملگر است.
۳- کنترل یونیت (ECU): اطلاعات را از سنسورها دریافت کرده و بر حسب آنها، فرمان لازم را به عملگرها صادر می کند.
عملگرهای موتور
عملگرهای موتور عبارتند از:
۱- کوئل جرقه
کوئل برق ۱۲ ولت را در زمان مناسب از ECU دریافت می کند و با افزایش ولتاژ آن، جرقه را در محفظه احتراق ایجاد می کند. (توضیحات بیشتر در مقاله سیستم جرقه زنی موتور و خرابی آن ).
علائم خرابی کوئل جرقه
در صورت خرابی کوئل و نرساندن برق برای جرقه، به هر یک از سیلندرها، آن سیلندر از کار افتاده و موتور تک کار می کند (ریپ زدن موتور)، معمولا در این شرایط چراغ چک نیز روشن می شود.
۲- سوزن انژکتور
این قطعه دستورات لازم برای پاشش سوخت به مقدار لازم و در زمان مناسب را از ECU دریافت می کند. در این حالت، موتور خودرو با کمترین مصرف سوخت، بیشترین بازدهی را خواهد داشت.
علائم خرابی سوزن انژکتور
در صورت خراب شدن سوزن انژکتور مربوط به هر یک از سیلندرها، آن سیلندر از کار می افتد و معمولا چراغ چک بصورت “چشمک زن” روشن و خاموش می شود.
۳- شیر برقی کنیستر
این قطعه در مسیر کنیستر قرار دارد. کنیستر بخارات بنزین را از مخزن سوخت جمع آوری می کند. وقتی که مقدار بخارات جمع آوری شده در کنیستر از حدی بیشتر شود، ECU شیربرقی کنیستر را فعال می کند تا:
۱٫ بخارات بنزین وارد مانیفولد ورودی هوا شوند و آلایندگی محیط زیست توسط بخارات بنزین کاهش یابد.
۲٫ بازدهی موتور افزایش و مصرف سوخت کاهش یابد.
علائم خرابی شیربرقی کنیستر
در برخی موتورها، خراب شدن شیر برقی کنیستر، فقط باعث روشن شدن چراغ چک می شود و نشانه دیگری ندارد.
ولی اگر پارگی شیلنک کنیستر، یا شکستگی کنیستر اتفاق افتاده باشد، در برخی خودروها بوی شدید بنزین در اتاق احساس می شود. در این حالت، گاهی صدای “چِق چِق” یا “تِق تِق” از موتور شنیده می شود، که مربوط به بکار افتادن شیربرقی کنیستر است.
۴- پیش گرم کن هوا
این قطعه در تعداد کمی از خودروها استفاده می شود و در صورت سرد بودن هوا، برای بهتر روشن شدن موتور، کمی هوای ورودی موتور را گرمتر می کند.
این قطعه وظیفه چندان مهمی نداشته و خرابی آن، نشانه خاصی ندارد.
۵- موتور پله ای ( استِپ موتور )
استِپ موتور در خودروهایی وجود دارد که دریچه گاز آنها برقی نیست، وظیفه آن تنظیم دور موتور آرام (بدون گاز دادن) خودرو است.
علائم خرابی استِپ موتور
خرابی استپ موتور معمولا به دو صورت اتفاق می افتد:
۱- کنتاکتور آن بیش از حد جلو آمده است که در دور موتور آرام، مسیر هوای ورودی بسته می شود. در این حالت وقتی راننده پا را از روی پدال گاز بر می دارد، موتور خاموش می شود. برای روشن کردن مجدد خودرو باید پدال گاز را کمی فشار داد، اما اگر دوباره پدال گاز رها شود، موتور خاموش می گردد.
۲- کنتاکتور آن بیش از حد عقب رفته است. در این حالت دور موتور آرام خودرو بالا رفته و موتور گاز می خورد.
۶- دریچه گاز برقی
“دریچه گاز برقی” و “سنسور زاویه پدال گاز”، در موتورهای مدرنتر، جایگزین “استپ موتور” و “سنسور دریچه گاز” شده اند.
در این خودروها، اطلاعات تغییر “زاویه پدال گاز” به ECU منتقل می شود، ECU با توجه به این اطلاعات فرمان لازم را به “دریچه گاز برقی” ارسال می کند تا مقدار هوای ورودی، و در نتیجه دور موتور، متناسب با مقدار گاز دادن افزایش یابد.
دانلود فایل کتاب مبانی برق و الکترونیک در خودرو PDF
علائم خرابی دریچه گاز برقی
در صورت خرابی این قطعه چراغ چک روشن می شود و دیگر با فشار دادن پدال گاز، دور موتور افزایش نمی یابد، یا بسیار ناچیز بالا می رود.
قابل ذکر است که چون این قطعه در معرض هوا قرار دارد، معمولا کثیف شدن و جرم گرفتن آن باعث نوسان دور موتور آرام خودرو می شود، که در این حالت با استفاده از “اسپری گانک”، می توان آنرا شستشو داد و مشکل را حل کرد.
کامپیوتر مرکزی موتور، ECU – کنترل یونیت
این قطعه تمامی اطلاعات را از سنسورها دریافت و تحلیل می کند و به تناسب آن فرامین لازم را به عملگرها می فرستد. در صورت خرابی ECU، یک یا ترکیبی از علائم خرابی تمام سنسورها و عملگرها مشاهده می شود و در بهترین حالت با دستگاه دیاگ قابل تشخیص است.
علائم خرابی شمع خودرو – آموزش برق خودرو
https://fapool.ir/file/49650/?ref=sbargh.ir
https://fapool.ir/file/41941/?ref=sbargh.ir
https://fapool.ir/file/52083/?ref=sbargh.ir
