سرعت بی‌سابقه ذوب یخ‌های گرینلند
لوک تراسل دانشمند کریوسفر و گروهش به‌دلیل شرایط آب‌و‌هوایی دشوار، برای مدت یک هفته قادر نبودند به منطقه‌ی حفاری خود در غرب گرینلند دست پیدا کنند و اگر در همان زمان دست به‌کار نمی‌شدند، معلوم نبود که دوباره چه زمانی بتوانند شانس دیگری برای انجام این کار بیابند. آن‌ها به هر سختی که بود، مشغول به کار شدند و البته این تلاش ارزشش را داشت. نتایج پژوهش آن‌ها نشان می‌داد که صفحه‌ی یخی عظیم گرینلند، منبع اصلی آب جدیدی که هرساله به اقیانوس وارد می‌شود، سریع‌تر از هر زمان دیگری در قرون اخیر در حال ذوب شدن است.
صفحه‌ی یخی گرینلند از لحاظ اندازه، دومین جسم یخی جهان است و وقتی این صفحه ذوب می‌شود، به میزان بالایی ذوب می‌شود؛ درنتیجه‌ی این ذوب، حدود یک میلیارد تن از یخ هر روز ناپدید شده و وارد اقیانوس می‌شود. اگر قرار باشد تمام این صفحه در یک دنیای داغ ناپدید شود، ما شاهد ۷/۵ متر افزایش در سطح دریا خواهیم بود. در حالی که میزان ذوب شدن با سرعتی وحشتناکی در حال افزایش است، رکوردهای موجود، تعیین اندازه‌ی این سرعت در تاریخ جهان اخیر را با دشواری رو‌به‌رو می‌کند. مشاهدات ماهواره‌ای مرتبط با میزان ذوب یخ گرینلند، داده‌های حدود ۴۰ سال اخیر را در اختیار ما می‌گذارند و نتایج مدل‌سازی‌ها تنها تا دهه‌ی ۱۹۶۰ قابل تعمیم هستند. تراسل می‌گوید:
مقاله‌های مرتبط:
| اطلاعات مطمئنی فراتر از محدوه‌ی این دوره‌ی مشاهداتی، در مورد اینکه صفحه‌ی یخی چگونه ذوب شده و به‌ویژه اینکه چه مقدار از یخ ذوب‌شده به شکل رواناب، یخ را ترک کرده است، وجود ندارد. البته با استفاده از مطالعه‌ی هسته‌های یخ، ما قادریم که محدوده‌ی اطلاعات ماهواره را تا ۱۰ برابر گسترش دهیم. |
هسته‌های یخ، خاطرات جالب زیادی را در خود جای داده‌اند. این ستون‌های یخ‌زده از آب‌های باستانی که از اعماق چندصدمتری زیر سطح یخ استخراج می‌شوند، اساسا بینش جدیدی در هر مورد فراهم می‌کنند: آلودگی در زمان مرگ سیاه، نشت ذخیره‌ی اکسیژن زمین، تاریخ امپراتوری رم و حتی نیروهایی که برای کشتن خدایان متحد شدند.
در این مورد، گروه تراسل از چندین هسته‌ی یخی برای جمع‌آوری رکورد ذوب شدن یخ گرینلند در ۳۴۶ سال اخیر استفاده کردند و چشم‌انداز بی‌سابقه‌ای در مورد نحوه‌ی ناپدید شدن صفحه‌ی یخی ارائه دادند. افزایش در شدت ذوب یخ، کمی پس از آغاز گرم شدن قطب در دوران صنعتی در اواسط دهه ی ۱۸۰۰ آغاز شده بود؛ ولی در دوره‌های اخیر همه‌چیز تشدید شد. نتایج دو مورد از این هسته‌ها نشان می‌داد که یک افزایش ۲۵۰ تا ۵۷۵ درصدی در شدت ذوب یخ طی بیست سال اخیر نسبت به دوره‌ی پیش از صنعتی شدن اتفاق افتاده است. علاوه‌بر این، بیشترین ذوب مربوط به فاصله‌ی سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ بوده است.
ذوب یخ در سرتاسر گرینلند در حال شتاب گرفتن است و حجم یخ ذوب‌شده‌ای که به‌صورت آب به‌سمت اقیانوس در جریان است، احتمالا در ۸-۷ هزار سال اخیر بی‌سابقه است. مهم‌تر اینکه، یک افزایش ناگهانی در میزان ذوب شدن یخ طی دو دهه‌ی اخیر اتفاق افتاده است. در مطالعات قبلی نیز به ذوب شدن یخ در بخش‌هایی از گرینلند اشاره شده اما تجزیه‌و‌تحلیل اخیر، نخستین برآورد از رواناب تاریخی در کل صفحه‌ی یخی است. این نتایج که اخیرا در ژورنال Nature گزارش شده، نشان می‌دهند که میزان رواناب در دو دهه‌ی اخیر ۳۳ درصد بیشتر از متوسط قرن بیستم و ۵۰ درصد بیشتر از دوره‌ی پیش از صنعتی شدن بوده است. لوک تراسل نویسنده‌ی مقاله می‌گوید:
| ذوب شدن تنها در حال افزایش یافتن نیست بلکه در حال تسریع کردن است که این موضوع، جای نگرانی زیادی دارد. |
ضخامت صفحه‌ی یخی بزرگ گرینلند در برخی از مناطق به بیش از ۳ کیلومتر می‌رسد
پژوهشگران در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵، مجموعه‌ای از هسته‌های یخ را در گرینلند حفاری کردند. در اینجا، یخی که در تابستان ذوب می‌شود، به‌جای جریان یافتن به‌سوی اقیانوس، مجدد یخ می‌زند و رکورد سالانه‌ای از ذوب یخ مهیا می‌کند. پژوهشگران اطلاعات حاصل از این هسته‌های یخ و یک هسته‌ی یخ قدیمی‌تر در همان منطقه را با مشاهدات ماهواره‌ای از ذوب شدن یخ‌ها در گرینلند و برآوردهای ذوب و رواناب حاصل از یک مدل اقلیمی منطقه‌ای مقایسه کردند. به عقیده‌ی آن‌ها، سرعت ذوب شدن در مناطق حفاری‌شده، شاخصی از روند ذوب‌شدنی است که در کل گرینلند اتفاق می‌افتد. بر این اساس، پژوهشگران از داده‌های هسته‌های یخ برای برآورد سرعت روانابی که قرن‌ها پیش، قبل از وجود ماهواره‌ها و مدل‌های اقلیم‌شناسی وجود داشته است، استفاده کردند. این یافته‌ها از نتایج مطالعه‌ای که در ماه مارس منتشر شد و نشان می‌داد سرعت ذوب شدن یخ در غرب گرینلند سریع‌تر از قبل شده است، حمایت می‌کنند. اریش اوستربرگ نویسنده‌ی دیگر مقاله می‌گوید:
| کاری که این مقاله به‌خوبی انجام داده، تعمیم نتایج به کل صفحه‌ی یخی است. |
علاوه‌بر این، نتایج این تجزیه‌و‌تحلیل نشان می‌دهد که گرما در حال تغییر دادن ساختار لایه‌ی بالایی صفحه‌ی یخی گرینلند است. فرایند ذوب و انجماد مجدد، چرخه‌ی معیوبی را ایجاد می‌کند: برف روشن، با تکه‌های تیره‌تر یخی که گرمای بیشتری را جذب می‌کنند، جایگزین می‌شوند و موجب گرم شدن بیشتر گرینلند می‌شوند. از طرف دیگر، چرخه‌ی انجماد و ذوب موجب کاهش نفوذپذیری یخ موجود در بخش زیرین سطح می‌شود؛ بنابراین رواناب به جای اینکه مجددا به داخل صفحه‌ی یخی نفوذ کند، به‌سمت اقیانوس روانه می‌شود. تراسل می‌گوید اثر نهایی این است که ذوب شدن، سبب ذوب شدن بیشتر و رواناب بیشتر می‌شود. مطالعه‌ی گروه او نشان می‌دهد که میزان رواناب گرینلند طی دوره‌ی ۳۵۰ ساله اخیر، در سال ۲۰۱۲ به اوج خود رسید. در این زمان صفحه‌ی یخی تقریبا ۶۰۰ گیگاتن آب را روانه‌ی اقیانوس کرد؛ مقدار آبی که برای پر کردن ۲۴۰ میلیون استخر شنای المپیک کافی است.
در سطح جهانی، سطح آب دریا از سال ۲۰۰۵ به بعد سالانه در حدود ۳/۵ میلیمتر افزایش پیدا کرد. در حال حاضر گرینلند دومین مشارکت‌کننده در افزایش سطح آب دریا است. بر اساس آخرین تجزیه‌و‌تحلیل برنامه‌ی پژوهش‌های جهانی اقلیم، گرینلند در حال حاضر مسئول ۲۲ درصد از افزایش در سطح دریا است و البته این مقدار بیشتر نیز خواهد شد. در پژوهش قبلی نشان داده شد که علت تشدید ذوب یخ در سال ۲۰۱۲، آلودگی هوا در اثر کربن سیاه حاصل از آتش‌سوزی جنگل‌ها بوده است. مری آلبرت نویسنده‌ی این مقاله می‌گوید: «من فکر می‌کنم که زنگ خطر مربوط به تشدید ذوب یخ در این جاست.» نتایج پژوهش او نشان می‌داد وقتی ذرات تیره روی سطح یخ فرود آمدند، با جذب گرمای بیشتری از خورشید موجب گرم شدن گرینلند شدند. او می‌گوید:
مقاله‌های مرتبط:
| با آتش‌سوزی جنگل‌ها و افزایش دمای پیش‌بینی‌شده در دهه‌های آینده، کریوسفر زمین در معرض خطر بیشتری قرار خواهد گرفت. تغییرات اقلیمی روی کریوسفر، بیشتر و سریع‌تر از آن که ما تصور می‌کنیم. |
میزان ذوب یخ به‌شدت در حال افزایش است. اما سیر حرکت آن یکنواخت نیست. در حقیقت سرعت ذوب شدن صفحه‌ی یخی گرینلند دارای نمودار غیرخطی است. تراسل می‌گوید نمودار مربوط به رواناب شبیه یک چوب هاکی است، ذوب شدن فقط افزایش نیافته بلکه در پاسخ به گرم شدن هوا در حال شتاب گرفتن است. طبق گفته‌ی تراسل، نگران‌کننده‌ترین بخش این شتاب غیرعادی این است که ما هنوز وضعیت بد آن را تجربه نکرده‌ایم. او می‌گوید:
| پاسخ اخیر بیش از هر چیزی است که طی چهار قرن گذشته اتفاق افتاده است و این روند همچنان ادامه خواهد داشت و در دهه‌ها، قرن‌ها یا حتی هزاره‌های آینده پاسخ به گرمای امروز وجود خواهد داشت. |
میزان ذوب شدن صفحه‌ی یخی در نتیجه‌ی گرم شدن هوا به‌صورت تصاعدی بالا می‌رود؛ در نتیجه افزایش سطح دریی که در حال حاضر شاهد آن هستیم، در مقایسه با چیزی که شاید در آینده با تداوم گرما اتفاق بیفتد، ناچیز است. نکته‌ی مهم نتایج این است که اکنون که ما وضعیت صفحه‌ی یخی گرینلند را مشاهده می‌کنیم و شاید بتوانیم کاری برای نجات آن انجام دهیم. تصمیم‌گیرندگان جهان در لهستان گردهم آمده‌اند تا بلکه بتوانند آخرین تلاش‌های قاطعانه‌ی خود را برای پیشگیری از بدتر شدن تغییرات اقلیمی انجام دهند. اگر کاهش روزانه یک ملیارد تن یخ گرینلند برای جلب‌توجه آن‌ها کافی نباشد، نمی‌توان از طبیعت انتظاری داشت. تراسل می‌گوید:
| برای من این یک زنگ بیدارباش است؛ هشداری از سیستم اقلیمی. سوالی که باقی می‌ماند این است که آیا ما به مساله‌ی گرم شدن زمین توجه می‌کنیم و در جهت کاهش انتشارت گازی و محدود کردن روند افزایش گرما و ذوب شدن گرینلند اقدامی می‌کنیم؟ یا اینکه آن را نادیده می‌گیریم؟ بعد از آن چه خواهد شد؟ |
بیشتر بخوانید:
